Prawo oskarżonego pozbawionego wolności do żądania sprowadzenia go na posiedzenie sądu odwoławczego (art. 96, z art. 464 § 1; art. 451 k.p.k.)

Zgodnie z art. 464 § 1 k.p.k. strony oraz obrońcy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu odwoławczego rozpoznającego m.in. zażalenia na postanowienie kończące postępowanie, a do takich zaliczamy orzeczenie wydane w tej sprawie wobec A. M. Wskazany przepis nie określa wprawdzie wprost sposobu realizacji tego uprawnienia, w szczególności przez osobę pozbawioną wolności, jednak reguły takie określone są w art. 96 k.p.k., mającym zastosowanie do wszystkich posiedzeń, w których strona ma prawo wziąć udział. Przewidziano w nim z kolei odpowiednie stosowanie art. 451 k.p.k., a więc przepisu wskazującego na prawo oskarżonego pozbawionego wolności do żądania sprowadzenia na rozprawę odwoławczą. Odpowiednie stosowanie art. 451 k.p.k. oznacza zatem w tym przypadku prawo podejrzanego pozbawionego wolności do żądania sprowadzenia go na posiedzenie oraz skorelowany z nim obowiązek sądu rozpoznania takiego wniosku.

Wprawdzie samo złożenie wniosku nie tworzy bezwzględnego obowiązku sprowadzenia podejrzanego na to posiedzenie, jednak z mocy art. 96 § 1 k.p.k. i stosowanego tu odpowiednio art. 451 k.p.k. rodzi obowiązek rozpoznania wniosku o doprowadzenie, a w konsekwencji albo sprowadzenia podejrzanego, albo odmowy w razie uznania, że wystarczająca będzie obecność obrońcy.

W razie skorzystania przez oskarżonego z uprawnienia wskazanego w art. 451 k.p.k. odmowa sprowadzenia na rozprawę (tu odpowiednio na posiedzenie) możliwa jest wyłącznie wtedy, gdy udział w niej bierze jego obrońca, a nieobecność obrońcy na takiej rozprawie prowadzi do stwierdzenia wystąpienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k. (w najnowszym orzecznictwie zob. wyrok SN z 11 maja 2010 r, III KK 399/09, oraz wyrok SN z 19 lutego 2013 r., IV KK 200/12). Podobne stanowisko wyrażane jest w literaturze (zob. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz, t II, Warszawa 1999, s. 616-617; T. Grzegorczyk, Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz, Warszawa 2008, s.452; D. Świecki, Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz, Tom II, Warszawa 2024, s.451-452).

Sąd Najwyższy orzekający w tym składzie podziela powyższy pogląd, dostrzegając, że mamy w tym przypadku nie tyle do czynienia z ustawowo określoną kategorią spraw, w których zachodzi obrona obligatoryjna, co z określonym, specyficznym układem procesowym, w którym ustawodawca, choć nie wprost to de facto warunkowo taką obronę obligatoryjną wprowadził, tj. przewidział ją w razie odstąpienia od sprowadzenia na forum orzekania oskarżonego pozbawionego wolności, który o udział w rozprawie czy posiedzeniu wnosił. 

Postanowienie SN z dnia 17 października 2024 r., II KK 105/24

Standard: 83390 (pełna treść orzeczenia)