Niezatrzymanie pojazdu na polecenie (art. 178b k.k.)

Jednym ze znamion typu opisanego w z art. 178b k.k. jest to, by osoba uprawniona do kontroli ruchu drogowego, która wydała polecenie zatrzymania pojazdu mechanicznego, „poruszała się pojazdem lub znajdowała się na statku wodnym lub powietrznym”. Innymi słowy, przepis ten wyłącza z zakresu hipotezy normy sankcjonującej m.in. funkcjonariusza znajdującego się obok albo wewnątrz zaparkowanego pojazdu (zob. np. G. Bogdan, w: W. Wróbel (red.), A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117-211a, Warszawa 2017, teza 6 do art. 178b). Ponadto, polecenie zatrzymania pojazdu ma nastąpić „przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych”.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budzi zaś wątpliwości to, że funkcjonariusz Policji M.K. wydał polecenie zatrzymania pojazdu kierowanego przez skazanego G.C. znajdując się poza pojazdem, a ponadto używając wyłącznie tarczy sygnalizacyjnej. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do takiego polecenia zatrzymania pojazdu, które zostałoby wydane przez osobę uprawnioną poruszającą się w pojeździe albo na statku wodnym lub powietrznym (funkcjonariusz Policji stał przy jezdni), ani za pomocą sygnałów dźwiękowych i świetlnych (używał tarczy sygnalizacyjnej).

Z treści uzasadnienia wyroku Sądu I instancji wynika, że Sąd ten całkowicie pominął kwestię realizacji powyższych znamion czynu z art. 178b k.k., ograniczając się jedynie do wykazania „polecenia zatrzymania się” wydanego przez osobę uprawnioną, braku zatrzymania się sprawcy i kontynuowania przez niego jazdy, a także jego strony podmiotowej. Pominięcie pozostałych znamion stanowi poważne uchybienie związane z naruszeniem umocowanej konstytucyjnie zasady nullum crimen sine lege (art. 42 ust. 1 Konstytucji RP).

Konstrukcja omawianego typu przestępstwa budzi wątpliwości konstytucyjne. W doktrynie podnosi się, że karalność zachowania opisanego w art. 178b k.k. opiera się zasadniczo na nieposłuszeństwie wobec normy ustanowionej przez ustawodawcę, a stopień ingerencji w wolność sprawcy jest niewspółmiernie wysoki w stosunku do zagrożenia dla życia i zdrowia jednostek, jakie sprawca stwarza swoim zachowaniem (zob. D. Szeleszczuk, w: M. Królikowski (red.), R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-221, teza 3 do art. 178b i literatura tam cytowana).

Wyrok SN z dnia 22 października 2024 r., III KK 294/24

Standard: 83370 (pełna treść orzeczenia)