Objęcie posiadania; przeniesienie posiadania; przekształcenie posiadania
Posiadanie samoistne i zależne (art. 336 k.c.)
Objęcie posiadania za zgodą właściciela prowadzi do posiadania zależnego. W takiej sytuacji zawsze powstaje stosunek obligacyjny, na mocy którego nowy posiadacz ma prawo używania rzeczy w określonym zakresie. Jeżeli prawo do używania posiadacz uzyskał bezpłatnie, to tym stosunkiem jest użyczenie (art. 710 k.c.). Czasami powstaje stosunek odpowiadający użytkowaniu (art. 252 k.c.), aczkolwiek samo użytkowanie nie może powstać ze względu na brak formy aktu notarialnego dla oświadczenia właściciela (art. 245 k.c.).
Władanie rzeczą na podstawie prawa uzyskanego od właściciela jest istotą posiadania zależnego (art. 336 k.c.). Aby przenieść posiadanie samoistne, a nie oddać rzecz jedynie w posiadanie zależne, właściciel musiałby wyrazić wolę przeniesienia własności, a nie tylko posiadania. Jeżeli właściciel skutecznie przenosi posiadanie, lecz nieskutecznie przenosi własność (np. z powodu braku formy aktu notarialnego), nowy posiadacz staje się posiadaczem samoistnym mimo braku prawa własności.
Posiadacz samoistny musi wobec właściciela wykazać wolę władania rzeczą niezależnie od woli właściciela
Postanowienie SN z dnia 23 października 2024 r., I CSK 2357/23
Standard: 83312 (pełna treść orzeczenia)
Punktem wyjścia dla oceny, czy dany podmiot faktycznie włada nieruchomością (art. 336 k.c.), jest rozstrzygnięcie, czy zachowanie tego podmiotu odnosi się do „powierzchni ziemskiej” w rozumieniu art. 46 § 1 k.c. Tylko bowiem ten, kto włada powierzchnią ziemską może być uznany za posiadacza nieruchomości.
Postanowienie SN z dnia 28 marca 2024 r., II CSK 1452/22
Standard: 83486
Uzyskanie posiadania następuje w chwili, gdy określony podmiot prawa cywilnego rozpoczyna sprawować względnie trwałe, faktyczne władztwo nad rzeczą we własnym interesie. Następuje to w chwili, gdy zaczną współwystępować dwa elementy składające się na pojęcie posiadania: corpus oraz animus rem sibi habendi. C. possessionis (element fizyczny) wyrażający się we władaniu rzeczą oraz animus possidendi (element psychiczny) wyrażający się w psychicznym nastawieniu do wykonywanego władztwa (władanie dla siebie).
Wyrok SR w Tarnowie z dnia 12 czerwca 2019 r., I C 2897/18
Standard: 83313 (pełna treść orzeczenia)
W polskim prawie nie obowiązuje zasada nemo sibi ipse causam possesionis mutare potest, dlatego posiadacz może przez zmianę elementu woli przekształcić posiadanie samoistne w posiadanie zależne i – przez analogię – w dzierżenie
Wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2017 r., I SA/Sz 254/17
Standard: 71190 (pełna treść orzeczenia)
W prawie polskim nie obowiązuje zasada nemo sibi ipse causam possesionis mutare potest (nikt sam nie może sobie zmienić podstawy posiadania). Dopuszczalne jest zatem przekształcenie charakteru władztwa w wyniku zmiany woli posiadacza
Postanowienie SO w Koninie z dnia 4 grudnia 2015 r., I Ca 429/15
Standard: 71188 (pełna treść orzeczenia)
Rzeczy nieistniejącej nie można objąć w posiadanie.
Postanowienie SN z dnia 20 listopada 2015 r., III CSK 469/14
Standard: 51064 (pełna treść orzeczenia)
W prawie polskim nie obowiązuje zasada nemo sibi ipse causam possesionis mutare potest, a zatem dopuszczalne jest przekształcenie charakteru władztwa w wyniku zmiany woli posiadacza, zawsze jednak musi ono wynikać z uzasadniających tę zmianę okoliczności zewnętrznych (por. np. postanowienia SN z dnia 29 października 1966 r., III CKU 8/96 i z dnia 20 kwietnia 1995 r., II CRN 164/94).
Wyrok SN z dnia 7 lipca 2004 r., I CK 38/04
Standard: 71183 (pełna treść orzeczenia)