Odpłatne oddanie nieruchomości do czasowego korzystania jako transakcja handlowa prowadzącą do świadczenia usług

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ww. ustawy, transakcja handlowa w rozumieniu ustawy oznacza umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. 

Pojęcie odpłatnego świadczenia usług należy rozumieć szeroko. Umowa w ramach, której świadczenie główne polega na odpłatnym oddaniu nieruchomości do czasowego korzystania, taka jak umowa najmu lokalu użytkowego, stanowi transakcję handlową prowadzącą do świadczenia usług (tak SA we Wrocławiu w wyroku z dnia 22 lutego 2021r., I ACa 1286/20).

Ustawę z 8 marca 2013 r. poprzedzała ustawa z 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która podobnie definiowała pojęcie transakcji handlowej. Na gruncie ustawy z 2003 r. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przy przyjęciu, iż celem ustawy jest szeroka ochrona wierzyciela, pojęcie umów o świadczenie usług obejmie także umowy o czasowe korzystanie z rzeczy, np. najmu, dzierżawy (por. orz. SN z dnia 6 sierpnia 2015 r., V CSK 668/14).

Na podstawie umów zawartych w dniu 23 grudnia 2014r. strona powodowa ustanowiła na rzecz pozwanego na nieruchomościach szczegółowo określonych w umowach, za wynagrodzeniem, służebności przesyłu, polegające na prawie eksploatacji i utrzymania urządzeń elektroenergetycznych na terenach oznaczonych na mapach, prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu drogami leśnymi, liniami podziału powierzchniowego i szlakami technologicznymi do terenów pod liniami elektroenergetycznymi w celu usuwania awarii, remontów, konserwacji i innych czynności związanych z eksploatacją zainstalowanych urządzeń. Ustanowienie służebności musi być zatem rozumiane jako rodzaj oddania nieruchomości do korzystania, co tym samym uzasadnia zaliczenie zawartych przez strony umów do transakcji, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Nietrafnie strona pozwana wskazuje, że świadczenie powoda bliższe jest swoim skutkiem przeniesieniu własności w szerokim znaczeniu tego pojęcia. Podkreślić należy, że ustanowienie służebności nie wywołuje skutków w zakresie podmiotu, któremu przysługuje prawo własności nieruchomości. Nadto, do powstania przedmiotowych służebności przesyłu nie doszło w drodze stwierdzenia zasiedzenia, lecz na skutek zawarcia umów z dnia 23 grudnia 2014r., twierdzenia apelującej, że umowy winny być traktowane jako usankcjonowanie zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu nie mogą zostać uwzględnione. Nie mogą wreszcie odnieść skutku zarzuty strony pozwanej kwestionujące „odpłatny” charakter świadczonej usługi. Okresowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu wynika wprost z §6 umów. Okoliczność, że wynagrodzenie obejmuje wyłącznie wartość podatku od nieruchomości nie zmienia faktu, iż jest ono określonym przysporzeniem majątkowym na rzecz strony powodowej. W wyniku uzyskania ww. wynagrodzenia stronie powodowej zrefinansowane zostaje poniesione przez nią obciążenie podatkowe. Zauważyć przy tym należy, iż podatek od nieruchomości obciąża jej właściciela, jest to zatem zobowiązanie własne powoda.

Zasadnie zatem Sąd Okręgowy przyjął - przy zakwalifikowaniu umów łączących strony jako transakcji handlowych w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U.2021.424) - iż stronie powodowej przysługują odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych oraz rekompensata za koszty odzyskiwania należności na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy.

Wyrok SA w Krakowie z dnia 5 czerwca 2023 r., I ACa 49/22

Standard: 83037 (pełna treść orzeczenia)

Umowa, w ramach której świadczenie główne polega na odpłatnym oddaniu nieruchomości do czasowego korzystania może stanowić „dostawę towarów” lub „świadczenie usług” w rozumieniu wskazanego przepisu.

Wyrok  z dnia 1 czerwca 2021 r., I AGa 20/21

Standard: 83067 (pełna treść orzeczenia)