Rekompensata dla wierzyciela za każdą niezapłaconą w terminie transakcji handlowej wyrażonej w fakturze, także wtedy, gdy została przedstawiona – wraz z innymi fakturami – w ramach jednego roszczenia

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że w świetle ustalonych w sprawie okoliczności żądanie przez stronę powodową zapłaty kwoty stanowiącej równowartość 40 euro od każdej niezapłaconej w terminie faktury, uznać należy za nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c.

Z okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy wynika bezspornie, że strona powodowa nie poniosła żadnej szkody w związku z opóźnieniem przez pozwanego w zapłacie należności za wystawione faktury VAT. Faktury jeszcze przed zakończeniem postępowania sądowego zostały uregulowane przez stronę pozwaną i owództwo w toku postępowania zostało zmodyfikowane przez stronę pozwaną z uwagi na dobrowolne spełnienie świadczenia przez pozwanego w zakresie należności głównej.

Odnosząc się do kwestionowanego przez apelującego argumentu Sądu Okręgowego, że strona powodowa nie dochodziła należności z tytułu niezapłaconych faktur w odrębnych postępowaniach, tylko skumulowała niejako żądanie zapłaty w jednym postępowaniu sądowym, należy zgodzić się z apelującym, że był uprawniony do wytoczenia 76 odrębnych pozwów i poprzedzenia każdego z nich odrębnym przedsądowym wezwaniem do zapłaty. Jednak takie działanie powoda jako skutkujące nadmiernym obciążeniem dłużnika kosztami procesowymi także należałoby uznać za działanie naruszające zasady rzetelności i lojalności kupieckiej.

Podkreślenia wymaga, że choć zasadniczym celem sankcji w kwocie 40 euro jest niewątpliwie motywacja dłużnika do terminowej zapłaty należności, to zdecydowanie nie może być ona sposobem na osiągnięcie dodatkowych dochodów. W przypadku należności z art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, funkcją tego unormowania jest rekompensata za windykację, której prawdopodobieństwo wynikać winno z okoliczności sprawy. Tymczasem, jak już wyżej wskazano dobrowolne wywiązanie się przez pozwany szpital z zapłaty uzasadniają przekonanie o odmiennym celu akcji procesowej strony powodowej sprowadzającej skutek w postaci uzyskania dodatkowej korzyści majątkowej.Nie można nie dostrzec, że działania powoda, który pozostaje w stałych relacjach gospodarczych z pozwanym szpitalem, a więc jest świadomy trudnej sytuacji finansowej,w jakiej znajdują się tego typu placówki świadczące usługi medyczne, były nakierowane na uzyskanie maksymalnych środków z tytułu przewidzianych omawianą ustawą rekompensat. Powód jednego dnia wystawiał bowiem po kilka faktur zamiast jednej (np.: 28.07.2020 r. –3 faktury, 2.10.2020 r. – 4 faktury, 13.10.2020 r. – 5 faktur), a wiele faktur, co podkreślił Sąd Okręgowy opiewało na bardzo niskie kwoty (n.p.: 1,67 zł, 4,41 zł, 4,71 zł, 6,27 zł, 7,10 zł).

Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w opozycji do tego rodzaju skutków, zmierza do zlikwidowania opóźnień w płatnościach, ale jej celem nie jest przysporzenie wierzycielom dodatkowych nieuzasadnionych dochodów.

Prawidłowo zatem Sąd Okręgowy uznał, że powodowej spółce należy się rekompensata w wysokości jednej ryczałtowej stawki. Również co istotne, od strony pozwanej w związkuz nieterminową zapłatą za dostarczone na jej rzecz towary zostały zasądzone odsetki za zwłokę, a zatem szkoda powodowej spółki związana z niemożnością korzystania z kapitału została wyrównana.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że zastosowanie art. 10 przywołanej ustawy oderwane od faktycznego poniesienia kosztów dochodzenia roszczenia jest w rozpoznawanej sprawie nieproporcjonalne do dolegliwości, w jakiej znalazła się strona powodowa. Wykorzystywanie przewidzianego ustawą prawa w sposób proponowany przez stronę powodową prowadzi z jednej strony do pozyskania korzyści finansowych przez stronę powodową, które nie znajdują uzasadnienia, a z drugiej - do nieproporcjonalnego względem zawinienia finansowego obciążenia pozwanego. W realiach niniejszej sprawy żądanie strony powodowej, pomimo oparcia go na treści art. 10 ustawy o terminach zapłaty, nie zasługiwało na ochronę.

Wyrok SA w Łodzi z dnia 12 października 2023 r., I ACa 2073/22

Standard: 83036 (pełna treść orzeczenia)