Przesłanki uzyskania i wymagalność minimalnej stałej kwoty określonej w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/7

Pojęcie „opóźnienia w płatnościach”, które leży u źródła prawa wierzyciela do otrzymania od dłużnika nie tylko odsetek na podstawie art. 3 ust. 1 dyrektywy 2011/7, lecz również minimalnej stałej kwoty 40 EUR na podstawie art. 6 ust. 1 tej dyrektywy, zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 4 wskazanej dyrektywy jako wszelkie płatności, które nie zostały dokonane w umownym lub ustawowym terminie. Ponieważ dyrektywa ta obejmuje, zgodnie z jej art. 1 ust. 2, „wszystki[e] płatności, które stanowią wynagrodzenie w transakcjach handlowych”, pojęcie „opóźnienia w płatnościach” ma zastosowanie do każdej transakcji handlowej rozpatrywanej indywidualnie (wyrok z dnia 1 grudnia 2022 r., DOMUS-Software, C-370/21).

W drugiej kolejności w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/7 określono przesłanki wymagalności minimalnej stałej kwoty 40 EUR w drodze odesłania – odnośnie do transakcji handlowych między przedsiębiorstwami – do art. 3 tej dyrektywy. Ten ostatni artykuł przewiduje w ust. 1, że państwa członkowskie powinny zapewnić, aby w ramach transakcji handlowych wierzyciel, który wypełnił swoje zobowiązania i nie otrzymał należności w odpowiednim czasie, był uprawniony do otrzymania odsetek za opóźnienia w płatnościach, bez wezwania, chyba że dłużnik nie jest odpowiedzialny za opóźnienie (wyrok z dnia 1 grudnia 2022 r., DOMUS-Software, C-370/21).

Z powyższego wynika, że podobnie jak przewidziane w art. 3 ust. 1 dyrektywy 2011/7 prawo do uzyskania odsetek za opóźnienia w płatnościach, prawo do uzyskania minimalnej stałej kwoty, określonej w art. 6 ust. 1 tej dyrektywy, które powstaje również ze względu na wystąpienie „opóźnień w płatnościach” w rozumieniu art. 2 pkt 4 tej dyrektywy, odnosi się do „transakcji handlowych” rozpatrywanych indywidualnie. Odsetki te, podobnie jak ta stała kwota, stają się wymagalne automatycznie po upływie terminu płatności przewidzianego w art. 3 ust. 3–5 tej dyrektywy, o ile spełnione są przesłanki określone w ust. 1 tego artykułu (zob. podobnie wyrok z dnia 1 grudnia 2022 r., DOMUS-Software, C-370/21)

Wyrok TSUE z dnia 4 maja 2023 r., C-78/22

Standard: 82994 (pełna treść orzeczenia)

W art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/7 określono przesłanki wymagalności minimalnej stałej kwoty 40 EUR w drodze odesłania – odnośnie do transakcji handlowych między przedsiębiorstwami – do art. 3 tej dyrektywy. Ten ostatni artykuł przewiduje w ust. 1, że państwa członkowskie powinny zapewnić, aby w ramach transakcji handlowych wierzyciel, który wypełnił swoje zobowiązania i nie otrzymał należności w odpowiednim czasie, był uprawniony do otrzymania ustawowych odsetek za opóźnienia w płatnościach, bez konieczności przypomnienia, chyba że dłużnik nie jest odpowiedzialny za opóźnienie (zob. analogicznie wyrok z dnia 20 października 2022 r., BFF Finance Iberia, C-585/20).

Z powyższego wynika, po pierwsze, że przewidziane w art. 3 ust. 1 dyrektywy 2011/7 prawo do uzyskania ustawowych odsetek za opóźnienia w płatnościach, jak również przewidziane w art. 6 ust. 1 tej dyrektywy prawo do uzyskania minimalnej stałej kwoty, które powstają ze względu na wystąpienie „opóźnień w płatnościach” w rozumieniu art. 2 pkt 4 tej dyrektywy, odnoszą się do „transakcji handlowych” rozpatrywanych indywidualnie. Po drugie, odsetki ustawowe, podobnie jak ta stała kwota, stają się wymagalne automatycznie po upływie terminu płatności przewidzianego w art. 3 ust. 3–5 tej dyrektywy, o ile spełnione są przesłanki określone w ust. 1 tego artykułu. W motywie 17 dyrektywy 2011/7 wskazano w tym względzie, że „[p]łatność dłużnika powinna być uważana za opóźnioną, a zatem uprawniającą do odsetek za opóźnienia w płatnościach, w przypadku gdy wierzyciel nie dysponuje należną kwotą w stosownym terminie, pod warunkiem że wypełnił swoje zobowiązania prawne i umowne” (zob. podobnie wyrok z dnia 20 października 2022 r., BFF Finance Iberia, C-585/20).

Co się tyczy przesłanek wymagalności odpowiednio odsetek za opóźnienia w płatnościach i minimalnej stałej kwoty, należy stwierdzić, że ani w art. 3 ust. 1, ani w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/7 nie wprowadzono rozróżnienia w zależności od tego, czy nieuiszczone terminowo płatności wynikają z jednej i tej samej umowy, czy też nie. W związku z tym nie można powoływać się na brzmienie tych przepisów w celu uzasadnienia wykładni, w myśl której w przypadku gdy istnieje tylko jedna umowa, minimalna stała kwota 40 EUR stanowiąca rekompensatę za koszty odzyskiwania należności jest należna wierzycielowi tylko raz niezależnie od liczby odrębnych płatności, które są opóźnione.

Stwierdzenie to znajduje potwierdzenie w art. 5 dyrektywy 2011/7, który dotyczy sytuacji porównywalnej na potrzeby stosowania tej dyrektywy z sytuacją analizowaną w postępowaniu głównym. Z artykułu tego, odczytywanego w świetle motywu 22 rzeczonej dyrektywy, wynika bowiem, że jeżeli strony uzgodniły harmonogram płatności w ratach, to minimalna stała kwota 40 EUR tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności jest wymagalna w odniesieniu do każdej nieuregulowanej w terminie raty.

Z wykładni językowej i systemowej art. 6 ust. 1 i 2 dyrektywy 2011/7 wynika zatem, że minimalna stała kwota 40 EUR tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności jest należna wierzycielowi, który wypełnił swoje zobowiązania w odniesieniu do każdej płatności, która nie została dokonana w terminie w ramach wynagrodzenia za transakcję handlową wyrażoną w fakturze lub równoważnym wezwaniu do zapłaty, w tym także w sytuacji, gdy opóźnienie dotyczy kilku płatności stanowiących wynagrodzenie za kolejne dostawy towarów lub świadczenia usług, mające charakter okresowy, realizowane w wykonaniu jednej i tej samej umowy, chyba że dłużnik nie jest odpowiedzialny za te opóźnienia (zob. podobnie wyrok z dnia 20 października 2022 r., BFF Finance Iberia, C-585/20).

Wyrok TSUE z dnia 1 grudnia 2022 r., C-370/21

Standard: 83001 (pełna treść orzeczenia)