Obliczenie zachowku według "stan spadku” w chwili otwarcia spadku (art. 924 k.c. i 925 k.c.)

Przy obliczaniu zachowku podstawowe znaczenie ma „stan spadku” w chwili otwarcia spadku (art. 924 k.c. i 925 k.c.). Stan ten obejmuje na pewno stan prawny składników majątkowych spadku (np. kwestię własności nieruchomości, innych praw rzeczowych lub obligacyjnych do nieruchomości; wchodzącej w skład spadku), odpowiednie parametry fizyczne i geodezyjne (np. powierzchnię nieruchomości i strukturę geodezyjną nieruchomości, jej infrastrukturę), a także przeznaczenie takich składników (np. społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości; zob. np. uz. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 209/13; zob. także podobne określenie „stanu nieruchomości” w związku z ustaleniem odszkodowania przysługującego od Skarbu Państwa w związku z wadliwą decyzją administracyjną - uz. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2015 r., I CSK 467/14).

Powyższe oznacza to, że w związku z obliczaniem wysokości zachowku dla osoby uprawnionej (art. 991 k.c.) należy brać pod uwagę trzy zasadnicze kryteria (parametry) wyznaczające „stan spadku” nabytego przez zobowiązanego spadkobiercę, tj. stan prawny (nieruchomości), właściwości fizyczno-geodezyjne (nieruchomości) i przeznaczenie składników spadku (przede wszystkim - nieruchomości). W grę mogą wchodzić jednak ceny (np. nieruchomości) z chwili orzekania o zachowku.

Takie stanowisko judykatury uwzględnia jednak interes uprawnionego do zachowku w odpowiednim zakresie, skoro pozwala przyjąć wyższą wartość składników majątkowych należących do spadku (w tym m.in. nieruchomości gruntowej) niż cena tych składników w chwili otwarcia spadku (art. 924 k.c.).

Wyrok SN z dnia 4 listopada 2016 r., I CSK 696/15

Standard: 82770 (pełna treść orzeczenia)

Przy obliczaniu wysokości roszczenia pieniężnego osoby uprawnionej do zachowku podstawowe znaczenia ma stan spadku (stan elementów majątkowych komponujących ten spadek, w tym np. przeznaczenie gospodarczo – społeczne nieruchomości gruntowej) w chwili otwarcia spadku.

Wyrok SN z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 209/13

Standard: 82771 (pełna treść orzeczenia)