Pojęcie produktu niebezpiecznego w rozumieniu art. 449 [1] k.c.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywie 85/374 - definiującym pojęcie „wadliwości” (por. wyroki TSUE z dnia 10 stycznia 2006 r., C-402/03, Skov i Bilka, pkt 26 i z dnia 21 czerwca 2017 r., C-621/15) - produkt jest „wadliwy”, jeżeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego osoba ma prawo oczekiwać, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, w szczególności wygląd produktu, sposób użycia produktu, którego można rozsądnie oczekiwać, i czas, w którym produkt został wprowadzony do obrotu. Stosownie do motywu 6 dyrektywy istotne są także uzasadnione oczekiwania ogółu społeczeństwa (por. wyroki TSUE z dnia 5 marca 2015 r., C-503/13 i C-504/13, Boston Scientific Medizintechnik GmbH przeciwko AOK Sachsen-Anhalt - Die Gesundheitskasse i Betriebskrankenkasse RWE, pkt 37, z dnia 21 czerwca 2017 r., C-621/15, N.W. i in., pkt 23 i z dnia 10 czerwca 2021 r., C‑65/20, VI przeciwko KRONE – Verlag Gesellschaft mbH & Co KG, pkt 33).

Czym innym jest ustalenie niebezpiecznego charakteru produktu (in casu w postaci „wybuchowości” Wody) - świadczy o nim wystarczająco jego nieoczekiwane, niebezpieczne (wyrządzające szkodę) działanie zaistniałe w czasie normalnego używania - a czym innym ustalenie, że produkt stał się niebezpieczny (nabył niebezpieczne właściwości) dopiero po wprowadzeniu go do obrotu, czego producent może dowodzić pośrednio, z odwołaniem do domniemań, wskazując, iż w świetle całokształtu okoliczności jest to scenariusz najbardziej prawdopodobny.

Uchwała SN z dnia 6 lipca 2021 r., III CZP 34/20

Standard: 54069 (pełna treść orzeczenia)

Za produkt wadliwy należy uznać takie dobro materialne, mieszczące się w katalogu objętym zakresem tego pojęcia w dyrektywie 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe (Dz.Urz. WE nr L 210 z 7 sierpnia 1985 r., s. 29–33)., które nie zapewnia bezpieczeństwa, którego użytkownik mógł oczekiwać, w tym co do sposób użycia produktu.

W świetle art. 6 ust. 1 dyrektywy, produkt jest wadliwy, jeżeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, w szczególności wygląd tego produktu, sposób jego użycia, jakiego można rozsądnie oczekiwać, oraz czas, w jakim został on wprowadzony do obrotu. Zgodnie zaś z motywem szóstym dyrektywy, oceny tej należy dokonywać, uwzględniając uzasadnione oczekiwania ogółu społeczeństwa (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 5 marca 2015 r. w sprawie Boston Scientific Medizintechnik, sygn. akt C-503/13 i C-504/13, publ. EU:C:2015:148, pkt 37).

Oczekiwanie co do sposobu użycia, a zatem oddziaływania osoby na produkt (w zależności od jego charakteru i przeznaczenia) powinno być dokonywane według miary obiektywnej, rozsądne.

W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że konieczne jest ustalenie, czy przeciętny konsument korzystając z produktu ma prawo oczekiwać poprawności jego działania nie tylko w sensie technicznym, ale również jako dobra mającego określone cechy zgodne z celem stosowania i przeznaczeniem (także jego części składowej jako dobra, którego wadliwość także uzasadnia dochodzenie roszczeń odszkodowawczych) w razie normalnego, rozsądnego korzystania, które powinno uwzględniać możliwość nie tylko przemieszczania się w świetle drzwi, ale także inne sytuacje, w których człowiek korzystający z wejścia mógłby znajdować się w zasięgu operacji mechanizmu drzwi automatycznych. W związku z tym nie można uznać, że zatrzymanie się osoby korzystającej z wejścia wyposażonego w drzwi automatyczne w przejściu czy ewentualna inna aktywność użytkownika w świetle przejścia mogą być jako takie ocenione jako korzystanie z drzwi w sposób nieprawidłowy, czy też jako zachowania, które nie mieszczą się w ramach racjonalnych związanych z przeznaczeniem bądź użyciem produktu (drzwi automatycznych). Mechanizm automatyczny powinien bowiem być tak skonstruowany, by każdorazowo adekwatnie reagować na obecność człowieka w zasięgu jego działania, także wtedy, gdy osoba ta pozostaje w bezruchu albo przemieszcza się w kierunku przeciwnym niż chwilę wcześniej (np. pragnie opuścić pomieszczenie), ale również w sytuacjach nietypowych, tj. gdy użytkownik nie respektuje np. zasad ruchu przewidzianych w regulaminie czy w inny sposób wskazany przez właściciela nieruchomości lub osoby w inny sposób ustalające zasady korzystające z nieruchomości służącej wykonywaniu działalności gospodarczej związanej z obsługą publiczności. Te bowiem nie powinny mieć znaczenia dla oceny bezpieczeństwa mechanizmu drzwi automatycznych.

Działanie wadliwe produktu o właściwościach niebezpiecznych może skutkować zarówno powstaniem roszczeń odszkodowawczych z tytułu wyrządzenia szkody na mieniu (majątkowej), jak i na osobie. Zostało to wprost przesądzone zarówno w dyrektywie, jak i w polskich przepisach ją implementujących (art. 449[2] i art. 449[7] k.c., art. 9 ust. 1 lit. a) oraz ust. 2 dyrektywy.

Wyrok SN z dnia 29 maja 2019 r., III CSK 209/17

Standard: 37437 (pełna treść orzeczenia)