Związek przyczynowy z wypadkiem komunikacyjnym, któremu uległ właściciel gospodarstwa rolnego

W związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. z wypadkiem komunikacyjnym, któremu uległ właściciel gospodarstwa rolnego, a wskutek którego nie może on osobiście uprawiać ziemi i prowadzić hodowli, pozostaje szkoda tego właściciela równa wartości (cenie) pracy, którą właściciel świadczyłby w swoim gospodarstwie rolnym, gdyby nie uległ wypadkowi, pomniejszona o dochody, które może on uzyskiwać po wypadku; fakt sprzedaży gospodarstwa rolnego pozostaje poza zakresem związku przyczynowego.

W normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, któremu uległ właściciel gospodarstwa rolnego, i wskutek którego nie może on już uprawiać ziemi i prowadzić hodowli, pozostaje szkoda (art. 361 § 2 k.c.) tego właściciela.

Zgodnie z ustaloną judykaturą w przedmiocie renty osoby, prowadzącej gospodarstwo rolne, zapoczątkowaną orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 13.VI.1961 r. II CR 960/59, podstawę pierwszej miary szkody właściciela gospodarstwa rolnego, który uległ wypadkowi o wymienionych skutkach, stanowi hipotetyczny stan faktyczny, jaki by istniał, gdyby wypadku nie było, tj. w razie niewykazania, że właściciel gospodarstwa rolnego przestałby nim być i podjąłby inną pracę także wtedy, gdyby wypadku nie było - stan faktyczny polegający na dalszym prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Stąd w braku wykazania odmiennego stanu faktycznego, pierwszą miarą szkody właściciela gospodarstwa rolnego jest wartość (ściślej - cena). pracy, którą ten właściciel świadczyłby w swoim gospodarstwie w celu jego racjonalnego prowadzenia, gdyby nie uległ wypadkowi, a nie zarobki z innej pracy. Podstawę drugiej miary szkody stanowi stan faktyczny po wypadku. Miarą tą są dochody, które osoba poszkodowana może uzyskiwać po wypadku.

W związku przyczynowym z wypadkiem, o którym mowa, pozostaje szkoda określona tylko przez dwie wymienione miary. Tym samym, określenie szkody następuje bez względu na to, czy po wypadku właściciel nadal prowadzi gospodarstwo rolne przy pomocy członków rodziny albo siły najemnej, czy je sprzedał albo w inny sposób przeniósł jego własność. Fakt sprzedaży gospodarstwa rolnego pozostaje więc bez wpływu na określenie szkody. Skoro zaś związek przyczynowy występuje tylko pomiędzy zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, a szkodą, to wspomniany fakt sprzedaży pozostaje poza zakresem związku przyczynowego.

Uchwała SN z dnia 6 kwietnia 1978 r., III CZP 19/78

Standard: 31433 (pełna treść orzeczenia)