Ochrona konsumenta przed nieuczciwymi warunkami umowy w postępowaniu egzekucyjnym

Artykuł 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG, rozpatrywany w świetle zasady skuteczności, należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu, które ze względu na prekluzję nie pozwala sądowi, przed którym toczy się postępowanie egzekucyjne w przedmiocie nakazu zapłaty, na skontrolowanie z urzędu lub na żądanie konsumenta ewentualnie nieuczciwego charakteru warunków znajdujących się w umowie kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, jeżeli taka kontrola została już przeprowadzona przez sąd na etapie postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty, z zastrzeżeniem, że sąd ten wskazał w swoim orzeczeniu warunki będące przedmiotem tej kontroli, że przedstawił, nawet zwięźle, powody, dla których warunki te były pozbawione nieuczciwego charakteru, i wskazał, że w braku skorzystania w wyznaczonym terminie z przewidzianych w prawie krajowym środków zaskarżenia tego orzeczenia konsument nie będzie mógł ze względu na prekluzję podnieść ewentualnego nieuczciwego charakteru tych warunków.

Artykuł 7 ust. 1 dyrektywy 93/13, rozpatrywany w świetle zasady skuteczności, należy interpretować w ten sposób, że: sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu, które nie zezwala sądowi prowadzącemu postępowanie egzekucyjne w przedmiocie nakazu zapłaty na zarządzenie z urzędu środków dowodowych w celu ustalenia okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnych do kontroli ewentualnie nieuczciwego charakteru warunków znajdujących się w umowie kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, jeżeli kontrola przeprowadzona przez właściwy sąd na etapie postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty nie spełnia wymogów zasady skuteczności w odniesieniu do tej dyrektywy.

Wyrok TSUE z dnia 29 lutego 2024 r., C-724/22

Standard: 82822 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich

należy interpretować w ten sposób, że:

stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym przewidującym, iż sąd krajowy nie może zbadać z urzędu potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków zawartych w umowie i wyciągnąć z tego konsekwencji, w sytuacji gdy sprawuje on nadzór nad postępowaniem egzekucyjnym prowadzonym na podstawie prawomocnego orzeczenia w sprawie wydania nakazu zapłaty, któremu przysługuje powaga rzeczy osądzonej:

–        jeśli przepisy te nie przewidują takiego badania na etapie wydawania nakazu zapłaty, lub

–        jeśli takie badanie jest przewidziane wyłącznie na etapie sprzeciwu od danego nakazu zapłaty, o ile istnieje znaczne ryzyko, że dany konsument nie wniesie wymaganego sprzeciwu albo ze względu na to, że określony w tym celu termin jest bardzo krótki, albo z uwagi na koszty postępowania przed sądem w stosunku do kwoty kwestionowanego długu, albo też ze względu na to, że przepisy krajowe nie przewidują obowiązku dostarczenia temu konsumentowi wszelkich informacji niezbędnych do ustalenia przez niego zakresu swoich praw.

Trybunał uznał, że w sytuacji gdy na etapie postępowania egzekucyjnego nie przewidziano jakiegokolwiek badania przez sąd z urzędu potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków zawartych w danej umowie, należy uznać, że przepisy krajowe mogą zagrażać skuteczności ochrony zamierzonej przez dyrektywę 93/13, jeżeli przepisy te nie przewidują takiego badania na etapie wydawania nakazu zapłaty lub jeżeli takie badanie przewidziane jest jedynie na etapie sprzeciwu wniesionego od danego nakazu zapłaty, o ile istnieje znaczne ryzyko, że dany konsument nie wniesie wymaganego sprzeciwu albo ze względu na to, że określony w tym celu termin jest bardzo krótki, albo z uwagi na koszty postępowania przed sądem w stosunku do kwoty kwestionowanego długu, albo też ze względu na to, że przepisy krajowe nie przewidują obowiązku dostarczenia konsumentowi wszelkich informacji niezbędnych do ustalenia przez niego zakresu swoich praw (wyrok z dnia 17 maja 2022 r., Impuls Leasing România, C-725/19).

Na wypadek gdyby sąd odsyłający uznał, że istnieje znaczne ryzyko, iż sprzeciw od nakazów zapłaty będących przedmiotem postępowania głównego nie zostanie wniesiony, należy przypomnieć – w odniesieniu do faktu, iż owym nakazom przysługuje powaga rzeczy osądzonej – że dla zapewnienia stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla wniesienia tych środków terminów, były niepodważalne (zob. podobnie wyrok z dnia 17 maja 2022 r., Unicaja Banco, C-869/19). To samo dotyczy, a fortiori, sytuacji, w której uznaje się, że nie przeprowadzono z urzędu żadnego badania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków zawartych w danej umowie

Wyrok TSUE z dnia 18 stycznia 2024 r., C-531/22

Standard: 82442 (pełna treść orzeczenia)