Uznawanie orzeczeń w trybie art. 26 ust. 1 Konwencji lugańskiej z 1988 r.
Zasady uznawania orzeczeń sądów państw obcych (art. 1145 k.p.c.)
Przepisy art. 26 Konwencji o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych sporządzonej dnia 16 września 1988 r. w Lugano (Dz.U. z 2000 r. Nr 10, poz. 132 i 133) wprowadzają zasadę tzw. uznania automatycznego (ex lege). Warunkiem uznania nie jest prawomocność orzeczenia.
Stosownie do art. 26 ust. 1 Konwencji lugańskiej, orzeczenia wydane w jednym umawiającym się państwie są uznawane w innych umawiających się państwach bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania. W myśl art. 26 ust 3 tej Konwencji, jeżeli uznanie jest powoływane w sporze przed sądem jednego z umawiających się państw, a rozstrzygnięcie tego sporu zależy od uznania, sąd ten może rozstrzygnąć o uznaniu. Wprawdzie Konwencja nie precyzuje, co w jej rozumieniu oznacza „uznanie”, ale zgodnie przyjmuje się, że oznacza ono rozciągnięcie skuteczności orzeczenia na inne państwa konwencyjne. Przytoczone uregulowania wprowadzają zasadę tzw. uznania automatycznego (ex lege), co znaczy, że orzeczenie wydane w jednym państwie konwencyjnym podlega uznaniu z mocy prawa w każdym innym państwie konwencyjnym bez potrzeby przeprowadzania jakiegokolwiek odrębnego postępowania w tym względzie przed sądem państwa uznającego. Uznanie powoduje rozciągnięcie skutków orzeczenia, jakie ma ono w państwie jego pochodzenia na państwo, w którym uznanie nastąpiło, przy czym skutki orzeczenia sądu zagranicznego w państwie uznającym następują w tym samym momencie, w którym skutki tego orzeczenia występują w państwie pochodzenia orzeczenia.
Przesłanki uznania orzeczeń sądów zagranicznych według Konwencji lugańskiej obejmują warunki pozytywne (przynależność orzeczenia do zakresu zastosowania Konwencji i jego skuteczność w państwie pochodzenia) oraz warunki negatywne, tzw. podstawy odmowy uznania. Podstawy odmowy uznania są określone przede wszystkim w art. 27 i 28 Konwencji. Powszechnie przyjmuje się, że warunkiem uznania nie jest prawomocność orzeczenia w państwie pochodzenia.
Wobec tego, że według Konwencji lugańskiej uznanie orzeczenia sądu zagranicznego oznacza rozszerzenie jego skuteczności, przysługującej mu w państwie pochodzenia, na państwo uznające, orzeczenie uznane powinno wywoływać zasadniczo takie same skutki w państwie uznającym, jak te, które przysługują mu w państwie pochodzenia orzeczenia. Orzeczenie uznane może wywoływać zatem określone skutki w państwie uznającym tylko wtedy, gdy wywołuje je w państwie pochodzenia. Zakres skutków uznanego orzeczenia należy więc oceniać według prawa państwa pochodzenia, a nie prawa państwa uznającego.
Wyrok SN z dnia 19 maja 2005 r., V CK 783/04
Standard: 82121 (pełna treść orzeczenia)