Istnienie ścisłej więzi między roszczeniami; uniknięcie wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń (art. 8 pkt 1 roz. nr 1215/2012)

Aby orzeczenia były uznane za sprzeczne ze sobą, nie wystarczy samo istnienie rozbieżności w rozstrzygnięciu sporów, ale rozbieżności te muszą również występować w odniesieniu do tego samego stanu faktycznego i prawnego (zob. analogicznie wyrok z dnia 27 września 2017 r., Nintendo, C-24/16 i C-25/16).

Cel zasady jurysdykcyjnej, o której mowa w art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, zgodnie z motywami 16 i 21 tego rozporządzenia, odpowiada trosce o interes prawidłowego wymiaru sprawiedliwości, o unikanie tak dalece, jak jest to tylko możliwe, równoległych postępowań i tym samym o unikanie wydania w oddzielnych postępowaniach sprzecznych ze sobą orzeczeń (zob. analogicznie wyrok z dnia 12 lipca 2012 r., Solvay, C‑616/10). Tej zasadzie jurysdykcji specjalnej, jako że uchyla ona zasadę jurysdykcji miejsca zamieszkania pozwanego określoną w art. 4 rozporządzenia nr 1215/2012, należy nadawać wykładnię ścisłą, niewykraczającą poza przypadki wyraźnie przewidziane we wspomnianym rozporządzeniu (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lipca 2012 r., Solvay, C‑616/10).

Istnienie więzi między danymi roszczeniami wynika przede wszystkim raczej z relacji istniejącej między wszystkimi popełnionymi naruszeniami niż z więzi organizacyjnych czy kapitałowych między zainteresowanymi spółkami. Podobnie w celu ustalenia istnienia tego samego stanu faktycznego szczególną uwagę należy zwrócić na charakter stosunków umownych istniejących między klientem a dostawcą.

Do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny identyczności istniejących stanów prawnych i faktycznych, z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności zawisłej przed nim sprawy, w odniesieniu do roszczeń skierowanych przeciwko różnym pozwanym.

Zasada ustanowiona w art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 nie może być interpretowana w ten sposób, że może ona umożliwić powodowi wytoczenie powództwa przeciwko kilku pozwanym wyłącznie w celu wyłączenia jednego z tych pozwanych spod jurysdykcji sądów państwa, w którym ma on miejsce zamieszkania lub siedzibę, a tym samym obejścia zasady jurysdykcyjnej zawartej w tym przepisie poprzez stworzenie lub utrzymanie w sztuczny sposób przesłanek stosowania tego przepisu (zob. podobnie wyrok z dnia 21 maja 2015 r., CDC Hydrogen Peroxide, C‑352/13).

Istnienie sytuacji, w której powód wytoczył powództwo przeciwko kilku pozwanym wyłącznie w celu wyłączenia jednego z nich spod jurysdykcji sądów państwa, w którym ma on miejsce zamieszkania lub siedzibę, jest wykluczone, jak orzekł już Trybunał, gdy istnieje ścisła więź między powództwami skierowanymi przeciwko każdemu z pozwanych w chwili ich wniesienia, to znaczy w sytuacji, gdy istnieje interes w ich łącznym rozpoznaniu i rozstrzygnięciu w celu uniknięcia wydania w oddzielnych postępowaniach sprzecznych ze sobą orzeczeń (zob. podobnie wyrok z dnia 11 października 2007 r., Freeport, C-98/06).

Do sądu, przed który wytoczono powództwo, należy upewnienie się, że roszczenia skierowane wyłącznie przeciwko jednemu ze współpozwanych, którego miejsce zamieszkania lub siedziba uzasadnia jurysdykcję sądu, przed który wytoczono powództwo, nie mają na celu spełnienia w sposób sztuczny przesłanek stosowania art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012.

Wyrok TSUE z dnia 7 września 2023 r., C-832/21

Standard: 81983 (pełna treść orzeczenia)

Między powództwami wytoczonymi przeciwko kilku pozwanym mającym miejsce zamieszkania na terytorium innych państw członkowskich istnieje ścisła więź, gdy w postępowaniu głównym pozwani powołują się na dalej idące roszczenia odszkodowawcze, co do których musi zapaść jednolite orzeczenie.

Aby orzeczenia były uznane za sprzeczne ze sobą, nie wystarczy samo istnienie rozbieżności w rozstrzygnięciu sporu, ale rozbieżności te muszą również występować w odniesieniu do tego samego stanu faktycznego i prawnego.

Z brzmienia art. 6 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 [art. 8 pkt 1 rozp. 1215/2012] nie wynika wcale, że tożsamość podstaw prawnych wniesionych przeciwko licznym pozwanym powództw stanowi jedną z przesłanek stosowania tego przepisu. Taka tożsamość stanowi tylko jeden istotny czynnik spośród innych.

Ocena podstawy prawnej zarzutów na obronę dotyczących dalej idących roszczeń odszkodowawczych stanowi kwestię wstępną względem powództw w postępowaniu głównym w tym znaczeniu, iż zasadność tych powództw zależy od istnienia owych roszczeń odszkodowawczych.  Jednolity charakter istnieje, nawet jeżeli podstawa prawna powoływana na poparcie powództwa w stosunku do jedenastego pozwanego w postępowaniu głównym różni się od podstawy, na której opiera się powództwo wytoczone przeciwko pierwszym dziesięciu pozwanym. Jak bowiem podkreślił rzecznik generalny w pkt 99 opinii, celem roszczeń podnoszonych w różnych powództwach jest ten sam interes prawny, a konkretnie zwrot kwoty przelanej bez podstawy prawnej w wyniku omyłki.

Wyrok TSUE z dnia 11 kwietnia 2013 r., C-645/11

Standard: 81992 (pełna treść orzeczenia)