Wyłączenie zastosowania rozporządzenia do testamentów i dziedziczenia, w tym obowiązków alimentacyjnych powstających w związku ze śmiercią (art.1 ust. 2 lit f)

Roszczenie z tytułu zachowku jest roszczeniem należącym do spraw z tytułu dziedziczenia, do których nie ma zastosowania rozporządzenie nr 1215/2012, albowiem z jego art.1 ust. 2 punkt f wynika, iż rozporządzenie to nie ma zastosowania do testamentów i dziedziczenia, w tym obowiązków alimentacyjnych powstających w związku ze śmiercią. W takich przypadkach zastosowanie znajduje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012 z 04.07.2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz. Urz. UE L Nr 201, s. 107; dalej : „rozporządzenie spadkowe”). 

Na szerokie rozumienie pojęcia dziedziczenia, jako przesłanki negatywnej, w rozumieniu art. 1 ust. 2 punkt f rozporządzenia nr 1215/2012, poza wypowiedzianymi nauki, wskazuje kontekst systemowy i dokonywana w nim analiza porównawcza. Zgodnie z art. 1 ust. 1 rozporządzenia spadkowego stosuje się je do „dziedziczenia majątku po osobach zmarłych”, a zatem verba legis w sprawach, do których nie stosuje się rozporządzenia nr 1215/2012. Z kolei normy zawarte w rozdziale II rozporządzenia spadkowego zatytułowanego (...) posługują się określeniem „spraw dotyczących spadku” (art. 4 rozporządzenia spadkowego) lub „sprawy spadkowej” (art. 6 lit. a rozporządzenia spadkowego). Tymczasem w zawartym w art. 3 rozporządzenia spadkowego słowniczku nie ma definicji „spraw dotyczących spadku”, lecz jest mowa o „dziedziczeniu”. Analizując inne wersje językowe rozporządzenia – a mianowicie angielską i francuską – zwrócono uwagę, że w art. 3 zdefiniowano to pojęcie, które występuje w art. 4, 5, 10 i 11 przez sformułowanie „ succession” – dziedziczenie (identycznym sformułowaniem dla określenia spraw spadkowych posłużono się w art. 1 ust. 2 lit. f rozporządzenia nr 1215/2012). Przyjęto zatem, iż przez „sprawy dotyczące spadku” rozumieć należy sprawy dotyczące „dziedziczenia”, zdefiniowanego w art. 3 lit. a rozporządzenia spadkowego (tak też A. Wysocka-Bar, op.cit, s. 90). Jeżeli nałożyć na to przedstawioną wcześniej interpretację sprawy spadkowej w rozumieniu art. 23 pkt. 2 lit h, pod którą należy rozumieć sprawy dotyczące zachowku, otrzymany wynik wnioskowania inferencyjnego przebiega według schematu: skoro sprawa o zachowek mieści się w kategorii sprawy spadkowej, to tym samym należy do kategorii spraw o „dziedziczenie majątku po osobach zmarłych” ( zakres regulacji zgodnie z art. 1 ust. 1 rozporządzenia spadkowego).

Skutek tego rozumowania jest zgodny z definicją legalną „dziedziczenia” zawartą w art. 3 ust. 1 lit. a rozporządzenia spadkowego, która nakazuje przez nie rozumieć wszystkie formy przejścia składników majątku, praw i obowiązków na skutek śmierci, czy to na podstawie dobrowolnego rozrządzenia na wypadek śmierci, czy to w drodze dziedziczenia ustawowego.

Postanowienie SO w Gdańskuz dnia 27 marca 2017 r., XVI Cz 249/17

Standard: 81712 (pełna treść orzeczenia)