Jurysdykcja w sprawach uiszczenia przez adwokata rocznej składki członkowskiej należnej od niego na rzecz izby adwokackiej

 Artykuł 1 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że spór dotyczący ciążącego na adwokacie zobowiązania do uiszczenia rocznej składki członkowskiej należnej od niego na rzecz izby adwokackiej, do której przynależy, jest objęty zakresem stosowania tego rozporządzenia jedynie pod warunkiem, że sformułowane przez izbę adwokacką żądanie wywiązania się przez tego adwokata z rzeczonego zobowiązania nie wpisuje się – w świetle przepisów prawa krajowego – w wykonywanie prerogatyw władzy publicznej, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.

Artykuł 7 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że powództwo, w ramach którego izba adwokacka wnosi o zasądzenie od jednego z jej członków zapłaty należnych od tego członka na jej rzecz rocznych składek członkowskich, których głównym celem jest sfinansowanie usług, takich jak usługi ubezpieczeniowe, należy uznać za stanowiące powództwo w „sprawach dotyczących umowy” w rozumieniu tego przepisu, pod warunkiem, że składki te stanowią wynagrodzenie za świadczenia izby adwokackiej na rzecz zrzeszonych w niej członków z tytułu świadczeń, do których dobrowolnie przystąpił ów członek, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.

Jak wskazuje sąd odsyłający, zgodnie z art. 428 akapit pierwszy belgijskiego kodeksu postępowania cywilnego wpis na listę adwokatów stanowi bezwzględny wymóg warunkujący posługiwanie się tytułem zawodowym adwokata oraz wykonywanie zawodu adwokata.  Ponadto zgodnie z art. 443 akapit pierwszy belgijskiego kodeksu postępowania cywilnego rada izby adwokackiej może nałożyć na adwokatów wpisanych na listę obowiązek zapłaty składek w ustalonej przez nią wysokości, wobec czego w przypadku skorzystania przez radę izby adwokackiej z owej prerogatywy zapłata składek staje się obowiązkowa.

Sytuację taką należy odróżnić od sytuacji będącej przedmiotem sporu w sprawie, w której został wydany wyrok z dnia 8 maja 2019 r., Kerr, C-25/18, na mocy którego, w odniesieniu do ciążącego na współwłaścicielach zobowiązania do wnoszenia corocznych składek na poczet budżetu wspólnoty mieszkaniowej w celu utrzymania części wspólnych budynku mieszkalnego, Trybunał orzekł, że nawet jeśli członkostwo we wspólnocie mieszkaniowej jest ustanowione na mocy przepisów prawa, niemniej jednak szczegóły dotyczące zarządzania nią są w odpowiednich przypadkach regulowane w umowie, a wejście do wspólnoty następuje poprzez dobrowolne nabycie nieruchomości objętych odrębną własnością wraz z udziałami we współwłasności części wspólnych nieruchomości, w związku z czym tego rodzaju zobowiązanie należy uznać za dobrowolnie zaciągnięte zobowiązanie prawne (wyrok z dnia 8 maja 2019 r., Kerr, C-25/18).

Co prawda, tak samo jak w tamtej sprawie, wydaje się, że ustawodawca krajowy przyznał podmiotowi, a mianowicie radzie izby adwokackiej, uprawnienie do nałożenia obowiązku zapłaty określonych składek na osoby, które do niej przystąpiły, w tym przypadku na adwokatów wpisanych na listę, w oparciu o wewnętrzne uregulowanie dotyczące funkcjonowania owego podmiotu. Jednakże z postanowienia odsyłającego wynika, że wpisanie na listę adwokatów jest obowiązkiem prawnym, warunkującym wykonywanie zawodu prawnika, i że osoby pragnące wykonywać ten zawód muszą przystąpić do izby adwokackiej i podporządkować się decyzjom wydawanym przez tę izbę, w szczególności decyzjom mającym za przedmiot zapłatę składek.

W tych okolicznościach art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że powództwo, w ramach którego izba adwokacka wnosi o zasądzenie od jednego z jej członków zapłaty należnych od tego członka na jej rzecz rocznych składek członkowskich, których głównym celem jest sfinansowanie usługi ubezpieczeniowej, nie stanowi, co do zasady, powództwa w „sprawach dotyczących umowy” w rozumieniu tego przepisu. 

Nie można jednak wykluczyć, że oprócz stosunków ustanawianych z mocy prawa izba adwokacka może ze swoimi członkami nawiązywać również stosunki o charakterze umownym. W związku z tym, w zakresie, w jakim składki te stanowiłyby wynagrodzenie za świadczenia, do których dobrowolnie przystąpiono, w szczególności z tytułu ubezpieczenia, które izba adwokacka wynegocjowała z osobą trzecią, uzyskując korzystniejsze warunki dla zrzeszonych w niej adwokatów, obowiązek opłacenia takich składek miałby charakter umowny, a w konsekwencji powództwo wytoczone w celu spowodowania wywiązania się z tego zobowiązania byłoby objęte zakresem stosowania art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012. Do sądu odsyłającego należy zweryfikowanie, czy taka sytuacja zachodzi w postępowaniu głównym.

Wyrok TSUE z dnia 5 grudnia 2019 r., C-421/18

Standard: 81658 (pełna treść orzeczenia)