Czasowa niedopuszczalność drogi sądowej w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym

Przepis art. 50 ust. 1 ustawy w ocenie Sądu Najwyższego posługuje się konstrukcją tzw. czasowej niedopuszczalności drogi sądowej, zakładającej, że w sprawie droga ta pozostaje czasowo zamknięta dopóty, dopóki nie zostanie spełniony warunek wyczerpania postępowania wewnątrzorganizacyjnego. 

Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1073) w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym droga sądowa jest niedopuszczalna do chwili wyczerpania postępowania wewnątrzorganizacyjnego lub upływu terminu określonego w art. 50 ust. 2 powołanej ustawy.

W świetle art. 50 ust. 1 ustawy w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym droga sądowa pozostaje niedopuszczalna (art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.) do czasu wyczerpania postępowania wewnątrzorganizacyjnego lub - mając na względzie ryzyko bezczynności organów tego postępowania - do czasu upływu terminu określonego w art. 50 ust.2 ustawy, który skutkuje uzyskaniem członkostwa w stowarzyszeniu i -kończąc postępowanie wewnątrzorganizacyjne - stwarza zarazem możliwość skutecznego sądowego dochodzenia ustalenia jego istnienia (art. 189 k.p.c.).

Przepis art. 50 ust. 1 i 2 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1073 - dalej „ustawa”) stanowi, że w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym zainteresowany może – po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego – dochodzić swoich praw na drodze sądowej w terminie 30 dni od dnia otrzymania uchwały organu stowarzyszenia ogrodowego (ust. 1) oraz, że stowarzyszenie ogrodowe udziela działkowcowi informacji w przedmiocie nabycia członkostwa w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia pisemnego wniosku, a bezskuteczny upływ tego terminu jest równoznaczny z przyjęciem w poczet członków stowarzyszenia ogrodowego (ust. 2). Sformułowania art. 50 ust. 2 ustawy nie są w pełni jednoznaczne, jednak Sąd Najwyższy w niniejszym składzie przyjmuje, że termin sześciomiesięczny należy liczyć nie od chwili zajęcia stanowiska przez pierwszy organ stowarzyszenia rozpoznający sprawę członkostwa, lecz jakikolwiek organ orzekający w postępowaniu wewnątrzorganizacyjnym, gdyż w przeciwnym razie termin ten przestałby pełnić funkcję dyscyplinującą organy stowarzyszenia do szybkiego zakończenia sprawy członkostwa. Przeciwko ograniczeniu znaczenia omawianego terminu do zajęcia stanowiska przez pierwszy organ stowarzyszenia zajmujący się sprawą członkostwa przemawia wzgląd na to, że w takim wypadku organ stowarzyszenia orzekający w drugiej lub kolejnej instancji postępowania wewnątrzorganizacyjnego nie byłby związany żadnym ograniczeniem czasowym, przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Brak byłoby również normy interpretacyjnej dotyczącej skutków braku rozstrzygnięcia w każdej kolejnej instancji. W rezultacie należy przyjąć, że „udzielenie informacji”, o którym mowa w art. 50 ust. 2 ustawy w sytuacji, w której w danym stowarzyszeniu przewidziano kilkuetapową procedurę odwoławczą, odnosi się do każdego jej etapu. Innymi słowy termin określony w art. 50 ust. 2 ustawy dotyczy każdego kolejnego etapu postępowania wewnątrzorganizacyjnego, a jego bezskuteczny upływ na którymkolwiek z nich jest równoznaczny z przyjęciem w poczet członków i tym samym również z zakończeniem postępowania wewnątrzorganizacyjnego.

Wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2024 r., III CZP 40/23

Standard: 81488 (pełna treść orzeczenia)