Siedziba spółek i innych osób prawnych; prawo właściwe dla ustalenia miejsca siedziby (art. 63 rozp. nr 1215/2012)

Art. 63 ust. 1 i 2 rozporządzenia Bruksela I bis należy interpretować w ten sposób, że ustalenie zgodnie z tym przepisem miejsca zamieszkania „kontrahenta” w rozumieniu art. 18 ust. 1 tego rozporządzenia nie ogranicza wyboru, z którego może skorzystać konsument na podstawie tego art. 18 ust. 1. W tym względzie wyjaśnienia zawarte w art. 63 ust. 2 dotyczące pojęcia „siedziby statutowej” stanowią autonomiczne definicje.

Art. 63 ust. 1 lit. a)–c) tego rozporządzenia ustanawia trzy kryteria pozwalające na ustalenie siedziby spółek i osób prawnych, a mianowicie miejsce, w którym znajduje się ich statutowa siedziba, główny organ zarządzający lub główne przedsiębiorstwo.

Ponieważ wspomniany art. 63 nie ustanawia żadnej hierarchii między tymi trzema kryteriami, do konsumenta należy wybór jednego spośród nich w celu ustalenia sądu właściwego zgodnie z art. 18 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I bis.

Ze względu na cel, któremu służą przewidziane w tym rozporządzeniu przepisy jurysdykcyjne w dziedzinie umów z udziałem konsumentów, polegający na zapewnieniu odpowiedniej ochrony konsumentowi jako stronie umowy uznawanej za stronę gospodarczo słabszą i prawnie mniej doświadczoną, ustalenia siedziby spółek i osób prawnych na podstawie art. 63 rzeczonego rozporządzenia nie można uznać za ograniczenie dwóch właściwych jurysdykcji proponowanych konsumentowi zgodnie z art. 18 ust. 1 tego rozporządzenia.

Co się tyczy pojęcia „siedziby statutowej”, o którym mowa w art. 63 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Bruksela I bis, art. 63 ust. 2 zawiera wyjaśnienia dotyczące tego pojęcia, a mianowicie, że w przypadku Irlandii, Cypru i Zjednoczonego Królestwa przez „siedzibę statutową” należy rozumieć registered office, w przypadku jego braku, place of incorporation (miejsce uzyskania zdolności prawnej) lub, w przypadku jego braku, miejsce, wedle prawa którego dokonano utworzenia (założenia) podmiotu.

Biorąc pod uwagę okoliczność, że art. 63 rozporządzenia Bruksela I bis ma zawierać autonomiczną definicję siedziby spółek i osób prawnych w celu zwiększenia przejrzystości wspólnych zasad i zapewnienia ich jednolitego stosowania we wszystkich państwach członkowskich, nie można również przyjąć, że uściślenia zawarte w art. 63 ust. 2 stanowią jedynie zwykłe domniemania faktyczne, które mogą zostać obalone przez dowód przeciwny, gdyż w przeciwnym razie doszłoby do naruszenia celu, jakim jest przewidywalność zasad jurysdykcji przewidzianych w tym rozporządzeniu.

Wyrok TSUE z dnia 14 września 2023 r., C-821/21

Standard: 81425 (pełna treść orzeczenia)