Odpowiedzialność banku za wypłatę z bankomatu potwierdzoną kodem przy użyciu kradzionej karty

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 o usługach płatniczych (Dz.U.2011.199.1175 ze zm. - dalej jako uup) - transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą. Zgoda może dotyczyć także kolejnych transakcji płatniczych. Stosownie do treści art. 46 ust. 1 uup w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej dostawca płatnika jest obowiązany niezwłocznie zwrócić płatnikowi kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej, a w przypadku gdy płatnik korzysta z rachunku płatniczego, przywrócić obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza.

Ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza była autoryzowana przez użytkownika lub że została wykonana prawidłowo, spoczywa na dostawcy tego użytkownika. Wykazanie przez dostawcę zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego nie jest wystarczające do udowodnienia, że transakcja płatnicza została przez użytkownika autoryzowana. Dostawca jest obowiązany udowodnić inne okoliczności wskazujące na autoryzację transakcji płatniczej przez płatnika albo okoliczności wskazujące na fakt, że płatnik umyślnie doprowadził do nieautoryzowanej transakcji płatniczej, albo umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa dopuścił się naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa w art. 42 (art. 45 ust. 1 i 2 uup).

Obowiązki użytkownika uprawnionego do korzystania z instrumentu płatniczego, o których mowa w art. 42 uup, to: korzystanie z instrumentu płatniczego zgodnie z umową ramową; niezwłoczne zgłoszenie dostawcy lub podmiotowi wskazanemu przez dostawcę stwierdzenia utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego lub nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu; podejmowanie niezbędnych środków służących zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych zabezpieczeń tego instrumentu, w szczególności przechowywanie instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności oraz nieudostępnianie go osobom nieuprawnionym.

Spór między stronami sprowadzał się w istocie do tego, czy powód umyślnie doprowadził do nieautoryzowanych transakcji albo czy umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa dopuścił się naruszenia któregokolwiek z obowiązków, o których mowa w art. 42 uup. Pozwany nie sprostał ciążącym na nim obowiązkom dowodowym, ograniczając się jedynie do niczym niepopartych twierdzeń, że skoro osoba dokonująca transakcji zatwierdziła je kodem (...), to powód zapewne nie zabezpieczył go w należyty sposób. Pozwany podnosił nadto, że powód nie dochował obowiązku niezwłocznego zawiadomienia pozwanego o kradzieży kart.

Sąd nie podzielił tych zarzutów pozwanego. Jeśli chodzi o zgłoszenie pozwanemu faktu utraty kart, to powód dokonał tego niezwłocznie w rozumieniu art. 42 uup. Należy mieć na uwadze, że powód natychmiast po stwierdzeniu kradzieży torby udał się na Policję, skąd zadzwonił na infolinię pozwanego celem zastrzeżenia kart. Tym samym należy stwierdzić, że dzwoniąc do pozwanego z jednostki Policji, do której zresztą powód dotarł zaledwie kilka minut po stwierdzeniu kradzieży, powód zachował wymóg niezwłocznego poinformowania pozwanego o utracie kart. Odrębną kwestią pozostaje to, że na skuteczne połączenie z infolinią pozwanego powód oczekiwał co najmniej godzinę – ten fakt Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej zeznań powoda i świadka D., których nie sposób podważyć, sam pozwany również nie negował tej okoliczności.

Podsumowując ten wątek rozważań należy stwierdzić, że w okolicznościach niniejszej sprawy powód z pewnością zachował wymóg niezwłocznego poinformowania pozwanego o utracie kart, o którym mowa w art. 42 uup.

Nie sposób także stwierdzić, że powód nie dochował obowiązku podejmowania niezbędnych środków służących zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych zabezpieczeń tego instrumentu, w szczególności obowiązku przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym. Takiego twierdzenia nie można bynajmniej wyprowadzić z faktu, że transakcje zostały dokonane nie kartami podrobionymi, a kartami oryginalnymi, skradzionymi powodowi i że osoba dokonująca transakcji zatwierdziła je kodem (...).

Sąd ustalił, że wejście w posiadanie kodu (...) do kart powoda przez osobę trzecią było możliwe bez jego winy. Powód dochował wszelkich wymogów dotyczących ochrony kart płatniczych, niezwłocznie zgłosił fakt ich kradzieży pozwanemu celem ich zastrzeżenia, zgłosił także Bankowi dokonanie nieautoryzowanych transakcji płatniczych (art. 44 uup). Powodowi nie sposób przypisać winy umyślnej czy rażącego niedbalstwa, które w świetle treści art. 45 ust. 2 uup byłyby podstawą zwolnienia strony pozwanej od odpowiedzialności w niniejszej sprawie. Należy zatem stwierdzić, że spełnione zostały wszelkie przesłanki odpowiedzialności pozwanego, określone w ustawie o usługach płatniczych.

Wyrok SR dla m. st. Warszawy z dnia 4 maja 2016 r., I C 2573/15

Standard: 5182 (pełna treść orzeczenia)