Pojęcie konsumenta na gruncie rozporządzenia nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych
Jurysdykcja w sprawach dotyczących umów konsumenckich (art. 17 - 19 rozp. nr 1215/2012 i art. 1103[6] k.p.c.) Pojęcie i status konsumenta
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Artykuł 17 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że:
- w celu ustalenia, czy osobę, która zawarła umowę objętą lit. c) tego przepisu, można uznać za „konsumenta” w rozumieniu wspomnianego przepisu, należy wziąć pod uwagę aktualne lub przyszłe cele, których realizacji służy zawarcie tej umowy, niezależnie od tego, czy owa osoba ma status pracownika najemnego, czy też prowadzi działalność na własny rachunek.
- w celu ustalenia, czy osobę, która zawarła umowę objętą lit. c) tego przepisu, można uznać za „konsumenta” w rozumieniu wspomnianego przepisu, można wziąć pod uwagę wrażenie wywołane u drugiej strony umowy przez zachowanie tej osoby, polegające między innymi na braku reakcji osoby powołującej się na status konsumenta na postanowienia umowy oznaczające ją jako przedsiębiorczynię; na okoliczności, że zawarła ona tę umowę przez pośrednika prowadzącego działalność gospodarczą w dziedzinie, której podlega wspomniana umowa, który to pośrednik po podpisaniu owej umowy zwrócił się do drugiej jej strony z pytaniem o możliwość wykazania podatku od wartości dodanej na odnośnej fakturze; czy też na okoliczności, że sprzedała towar będący przedmiotem umowy wkrótce po jej zawarciu i ewentualnie osiągnęła z tego tytułu zysk.
- jeżeli okaże się niemożliwe ustalenie w wymagany prawem sposób, w ramach całościowej oceny informacji, którymi dysponuje sąd krajowy, pewnych okoliczności towarzyszących zawarciu umowy, w szczególności w odniesieniu do informacji zawartych w tej umowie lub udziału pośrednika przy jej zawieraniu, sąd ten powinien dokonać oceny mocy dowodowej tych informacji zgodnie z przepisami prawa krajowego, w tym w odniesieniu do kwestii, czy wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść osoby, która powołuje się na status „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu.
Wyrok TSUE z dnia 9 marca 2023 r., C-177/22
Standard: 81413 (pełna treść orzeczenia)
Pojęcie konsumenta nie zostało zdefiniowane w Rozporządzeniu Bruksela I bis (J. Kudła, Jurysdykcja krajowa w sprawach dotyczących umów konsumenckich w świetle europejskich norm jurysdykcyjnych, Polski Proces Cywilny 2016, nr 2, s. 258). Przyjmuje się, że podlega ono wykładni autonomicznej bez odwołań do lex causae, tak aby zapewnić jednolite stosowanie Rozporządzenia Bruksela I bis w państwach członkowskich (zob. wyrok TSUE z 19 stycznia 1993, C-89/91, w sprawie Shearson Lehmann Hutton Inc. p. TVB Treuhandgesellschaft für Vermögensverwaltung und Beteiligungen mbH, z omówieniem K. Weitza, Autonomiczna wykładnia europejskiego prawa procesowego cywilnego - wprowadzenie i wyrok TS z 19.01.1993 r. w sprawie C-89/91 Shearson Lehmann Hutton Inc. przeciwko TVB Treuhandgesellschaft für Vermögensverwaltung und Beteiligungen mbH, Europejski Przegląd Sądowy 2008, nr 2, s. 58 i n.).
Pojęcie konsumenta w Rozporządzeniu Bruksela I bis zostało zaczerpnięte z art. 5 Konwencji 80/934/EWG o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, otwartej do podpisu w Rzymie dnia 19 czerwca 1980 r. (Dz. Urz. UE C 169 z 8 lipca 2005 r., s. 10-22; dalej jako: Konwencja rzymska), a obecnie jest zdefiniowane w sposób niemal identyczny w art. 6 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) (Dz. Urz. UE L 177 z 4 lipca 2008 r., s. 6-17; dalej jako: Rozporządzenie Rzym I) (zob. U. Magnus, P. Mankowski (red.), European Commentaries on Private International Law. Brussels Ibis Regulation, t. 1, Köln 2016, s. 463).
W świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykładni pojęcia „konsument” należy dokonywać w sposób ścisły, odwołując się do pozycji danej osoby w ramach określonej umowy, z uwzględnieniem natury i celu tej umowy, a nie do sytuacji subiektywnej tejże osoby, ponieważ ta sama osoba może być uważana za konsumenta w odniesieniu do pewnych czynności i za przedsiębiorcę w odniesieniu do innych czynności (wyrok TSUE z 25 stycznia 2018 r., C-498/16, w sprawie Maximilian Schrems przeciwko Facebook Ireland Limited: wyrok TSUE z 25 stycznia 2018 r., C-498/16). Przyjmuje się zatem, że status konsumenta jest uzależniony od zawieranych umów. W określonych relacjach ta sama osoba może być uznawana za konsumenta, podczas gdy w innych już nie. Decyduje o tym zawarcie umowy „poza zakresem jakiejkolwiek działalności lub poza jakimkolwiek celem gospodarczym [lub zawodowym] i niezależnie od nich, to jest zawarte jedynie w celu zaspokojenia własnych prywatnych potrzeb konsumpcyjnych osoby, są objęte zakresem szczególnego systemu przewidzianego w owym rozporządzeniu w dziedzinie ochrony konsumenta uznawanego za słabszą stronę umowy, natomiast tego rodzaju ochrona nie znajduje uzasadnienia w przypadku umów, których celem jest działalność gospodarcza [lub zawodowa]” (wyrok TSUE z 25 stycznia 2018 r., C‑498/16, pkt 30). Przepisy sekcji czwartej Rozporządzenia Bruksela I bis znajdą więc zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy celem umowy zawartej między stronami jest inne niż gospodarcze wykorzystanie danego towaru bądź usługi osoby (wyrok TSUE z 25 stycznia 2018 r., C-498/16).
Pojęcie konsumenta jest definiowane jako przeciwieństwo pojęcia „podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą”.
Postanowienie SN z dnia 9 marca 2022 r., I NSNc 310/21
Standard: 81400 (pełna treść orzeczenia)