Jurysdykcja wyłączna w sprawach, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach (art. 24 pkt 1 rozp. 1215/2012)

Zasadniczym względem przemawiającym za przyznaniem jurysdykcji wyłącznej sądom państwa członkowskiego, w którym dana nieruchomość jest położona, jest okoliczność, iż sądowi miejsca położenia nieruchomości, z uwagi na jego bliskość, najłatwiej jest wszechstronnie ustalić stan faktyczny oraz stosować przepisy i zwyczaje, które co do zasady są przepisami i zwyczajami państwa położenia tej nieruchomości (wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Obala i lučice, C‑307/19_

Wyrok TSUE z dnia 16 listopada 2023 r., C-497/22

Standard: 81293 (pełna treść orzeczenia)

Art. 24 pkt 1 i 5 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że wytoczone przez wierzyciela powództwo mające na celu zakwestionowanie podziału kwoty uzyskanej z licytacji sądowej nieruchomości, zmierzające do uzyskania stwierdzenia, po pierwsze, wygaśnięcia wierzytelności w drodze potrącenia z wzajemną wierzytelnością dłużnika, oraz po drugie, bezskuteczności zabezpieczenia rzeczowego zapewniającego wykonanie tej wierzytelności, nie jest objęte zakresem jurysdykcji wyłącznej sądów państwa członkowskiego, w którym położona jest odnośna nieruchomość, ani sądów miejsca prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Wyrok TSUE z dnia 10 lipca 2019 r., C-722/17

Standard: 81334 (pełna treść orzeczenia)

Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału dotyczącego rozporządzenia nr 44/2001 wynika, że przepisy zawarte w art. 22 pkt 1 tego rozporządzenia – ze względu na to, że wprowadzono w nich wyjątek od ogólnych zasad jurysdykcji przyjętych w tym rozporządzeniu, a w szczególności od zasady wskazanej w jego art. 2 ust. 1, zgodnie z którą, z zastrzeżeniem przepisów tego rozporządzenia, osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego powinny być pozywane przed sądy tego właśnie państwa członkowskiego – nie mogą być interpretowane szerzej, aniżeli wymaga tego ich cel. Przepisy te skutkują bowiem pozbawieniem stron możliwości wyboru sądu, jaką strony te miałyby w innym wypadku, co w niektórych wypadkach może prowadzić do tego, że strony podlegać będą jurysdykcji sądu, który dla żadnej z nich nie jest sądem miejsca ich zamieszkania (wyrok z dnia 17 grudnia 2015 r., Komu i in., C-605/14).

Jurysdykcja wyłączna sądów umawiającego się państwa, w którym nieruchomość jest położona, obejmuje nie wszystkie sprawy, które dotyczą praw rzeczowych na nieruchomości, lecz tylko te spośród nich, które są objęte zakresem stosowania wspomnianej konwencji lub w danym wypadku wspomnianego rozporządzenia i jednocześnie zaliczają się do spraw, które mają na celu z jednej strony określenie granic lub składu nieruchomości, własności, posiadania lub istnienia innych praw rzeczowych na nieruchomości, a z drugiej strony zapewnienie osobom, którym te prawa przysługują, ochrony związanych z tymi prawami prerogatyw (wyrok z dnia 17 grudnia 2015 r., Komu i in., C-605/14).

Aby ustalić jurysdykcję sądu państwa członkowskiego, w którym nieruchomość jest położona, nie wystarcza okoliczność, że powództwo ma związek z prawem rzeczowym na nieruchomości lub z nieruchomością. Powództwo powinno raczej opierać się na prawie rzeczowym, a nie na prawie obligacyjnym (zob. podobnie postanowienie z dnia 5 kwietnia 2001 r., Gaillard,C-518/99).

Jeśli chodzi o powództwa mieszane, oparte na prawie obligacyjnym i mające na celu uzyskanie prawa rzeczowego, liczne okoliczności przemawiają na rzecz wyższości charakteru obligacyjnego tych powództw i w konsekwencji na rzecz braku możliwości stosowania reguły jurysdykcji wyłącznej w sprawach związanych z nieruchomościami (zob. analogicznie postanowienie z dnia 5 kwietnia 2001 r., Gaillard, C-518/99).

Wyrok TSUE z dnia 16 listopada 2016 r., C-417/15

Standard: 81354 (pełna treść orzeczenia)