Jurysdykcja w sprawach ze skargi pauliańskiej (art. 7 pkt 1 lit. a rozp. nr 1215/2012)
Jurysdykcja w sprawach dotyczących umowy (art. 7 pkt 1 rozp. nr 1215/2012) Skarga pauliańska - zagadnienia procesowe
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Skarga pauliańska, jeżeli jest wytoczona w oparciu o wierzytelność stanowiącą owoc zobowiązań podjętych poprzez zawarcie umowy, jest objęta zakresem pojęcia „spraw dotyczących umowy” w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012 (wyrok z dnia 4 października 2018 r., Feniks, C-337/17).
Wierzyciele pragnący wytoczyć skargę pauliańską z tytułu wierzytelności wywodzonej z umowy mają zatem możliwość wytoczenia jej przed sądem „miejsca wykonania danego zobowiązania, którą to jurysdykcję dopuszcza art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012.
Wyrok TSUE z dnia 10 lipca 2019 r., C-722/17
Standard: 81335 (pełna treść orzeczenia)
W sytuacji takiej jak zaistniała w postępowaniu głównym skarga pauliańska – za pomocą której wierzyciel z tytułu wierzytelności wywodzonej z umowy dochodzi uznania za bezskuteczną w stosunku do siebie czynności, którą uważa za dokonaną z jego pokrzywdzeniem, i która polega na zbyciu przez jego dłużnika składnika majątku na rzecz osoby trzeciej – jest objęta zakresem zastosowania podstawy jurysdykcji międzynarodowej ustanowionej w art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
Powództwo, za pomocą którego wierzyciel dochodzi uznania za bezskuteczną w stosunku do siebie czynności rozporządzającej dokonanej przez jego dłużnika z pokrzywdzeniem tego wierzyciela jest objęte zakresem znaczeniowym pojęcia „spraw dotyczących umowy” w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1)
W przypadkach, gdy skarga pauliańska opiera się na wierzytelnościach wywodzących się z zobowiązań podjętych w drodze zawarcia umowy, wierzyciel z tytułu tych wierzytelności ma możliwość wytoczenia skargi pauliańskiej przed sądem „miejsca wykonania danego zobowiązania. Gdyby było inaczej, wierzyciel byłby zmuszony do wytoczenia swojego powództwa przed sądem miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego, która to jurysdykcja mogłaby w danym przypadku być pozbawiona jakiegokolwiek związku z miejscem wykonywania zobowiązań wobec wierzyciela przez dłużnika.
W sprawie powództwo wierzyciela ma na celu zabezpieczenie jego interesów związanych z wykonaniem zobowiązań wywodzonych z umowy o roboty budowlane, wynika z tego, że „miejscem wykonania danego zobowiązania jest miejsce w państwie członkowskim, w którym zgodnie z umową roboty te zostały wykonane, a mianowicie Polska.
Taki wniosek odpowiada celowi przewidywalności przepisów o jurysdykcji, tym bardziej, że podmiot prowadzący działalność zawodową, zawierający w charakterze kupującego umowę sprzedaży nieruchomości – gdy wierzyciel jego kontrahenta podnosi, że umowa ta nadmiernie utrudnia wykonywanie przez tego kontrahenta zobowiązań podjętych względem tego wierzyciela – może racjonalnie spodziewać się, że zostanie pozwany przed sądem miejsca wykonania owych zobowiązań.
Wyrok TSUE z dnia 4 października 2018 r., C-337/17
Standard: 17930 (pełna treść orzeczenia)
Przepis art. 1 ust. 2 lit. B rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych stanowi, że rozporządzenie to nie ma zastosowania do upadłości, układów i innych podobnych postępowań. Zgodnie z art. 3 ust. 1 zd. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego, sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego.
Choć dosłowne brzmienie cytowanych przepisów sugeruje, że jurysdykcji państwa siedziby dłużnika podlega tylko postępowanie upadłościowe w rozumieniu ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, a nie wytaczane przez syndyka powództwa o ustalenie bezskuteczności umowy w stosunku do masy upadłości, przepisy te należy interpretować w kontekście orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W orzecznictwie tym dominuje cytowany przez skarżącego pogląd, iż artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego należy interpretować w ten sposób, że sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium postępowanie upadłościowe zostało wszczęte, są właściwe do rozpoznania powództwa o unieważnienie czynności prawnej upadłego, skierowanego przeciwko pozwanemu wierzycielowi mającemu statutową siedzibę w innym państwie członkowskim (wyrok ETS z dnia 12 lutego 2009 r., C-339/07). W kategorii spraw o „unieważnienie czynności prawnej upadłego”, o których mowa w cytowanym wyroku ETS, niewątpliwie mieści się powództwo z art. 134 w zw. z 127 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (zastosowanie w sprawie znajdują przepisy tej ustawy w brzmieniu na dzień ogłoszenia upadłości), dotyczące ustalenia bezskuteczności czynności rozporządzenia majątkiem dokonanej przez upadłego i zapłaty równowartości rzeczy stanowiących przedmiot ubezskutecznionej czynności prawnej. Żądanie ustalenia, wydania rzeczy i zapłaty są integralnie związane ze stwierdzeniem istnienia przesłanek bezskuteczności czynności w rozumieniu prawa upadłościowego i to bez względu, czy stanowią treść samego skumulowanego roszczenia procesowego, czy też czy znajdują się u podstaw roszczenia o świadczenie. Powództwo takie może zostać wytoczone wyłącznie po ogłoszeniu upadłości, a uprawniony do wystąpienia z nim jest syndyk (art. 127 ust. 1 w zw. z art. 132 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze). Stanowi ono bezpośredni skutek ogłoszenia upadłości i jest nim warunkowane. W ocenie Sądu Apelacyjnego powództwo w niniejszej sprawie mieści się w ramach wyłączenia przewidzianego w art. 1 ust. 2 lit. B rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, zatem brak jest podstaw normatywnych do stosowania do niego ogólnej zasady wynikającej z art. 4 tego rozporządzenia. Interpretacja taka znajduje pośrednio potwierdzenie w wyroku ETS z dnia 22 lutego 1979 r. w sprawie 133/78 (sprawa G.), wydanym wprawdzie na gruncie uchylonej już konwencji brukselskiej z 1968 r., która jednak przewidywała analogiczne wyłączenia dla upadłości i innych podobnych postępowań jak obowiązujące rozporządzenie 1215/2012. Do wyłączeń tych kwalifikują się powództwa będące bezpośrednim skutkiem upadłości, ściśle objęte zakresem postępowania w przedmiocie likwidacji majątku (por. P. Gil, Zaskarżenie przed sądem czynności upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli masy upadłości, pozycja dostępna w systemie LexOmega).
Wobec powyższego Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że do niniejszej sprawy, jako bezpośrednio wynikającej z ogłoszenia upadłości do ustalenia jurysdykcji, znajduje zastosowanie rozporządzenie 1346/2000, natomiast nie stosuje się rozporządzenia 1215/2012.
Postanowienie SA w Krakowie z dnia 11 stycznia 2017 r., I ACz 2408/16
Standard: 81715 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 81696 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 81863