Jurysdykcja o zastosowanie środków tymczasowych i zabezpieczających (art. 35 rozp. nr 1215/2012)

Art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że wniosek o zastosowanie środka tymczasowego – wniesiony i dochodzony przed sądem państwa członkowskiego zgodnie z zasadami prawa powszechnego, dotyczący kar umownych z tytułu niewykonania umowy dotyczącej budowy publicznej drogi ekspresowej, zawartej po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia, w ramach którego instytucją zamawiającą jest organ publiczny – jest objęty zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu tego przepisu.

Art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że sąd państwa członkowskiego, do którego wpłynął na podstawie tego przepisu wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi, nie jest zobowiązany uznać się za niewłaściwy, jeżeli sąd innego państwa członkowskiego, mający jurysdykcję do orzekania co do istoty, orzekł już w przedmiocie wniosku mającego ten sam przedmiot i tę samą podstawę oraz złożonego między tymi samymi stronami.

Art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że badanie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi następuje w świetle przepisów prawa państwa członkowskiego sądu, do którego wystąpiono z wnioskiem, i nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które nie zezwala na złożenie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych w kontekście powództwa dotyczącego wierzytelności pieniężnej dochodzonej wobec państwa lub organu władzy publicznej.

Art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012 przyznaje zatem jurysdykcję międzynarodową do zarządzenia środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi z jednej strony sądom państwa członkowskiego właściwym do orzekania co do istoty, a z drugiej strony, pod pewnymi warunkami, sądom innych państw członkowskich.

Z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia w związku z jego motywem 33 wynika, iż jedynie środki tymczasowe, włącznie ze środkami zabezpieczającymi zarządzone przez sąd właściwy do orzekania co do istoty są kwalifikowane jako „orzeczenie”, którego swobodny przepływ jest zapewniany na podstawie tego rozporządzenia.

Jeżeli środki tymczasowe, włącznie ze środkami zabezpieczającymi, zostały zarządzone przez sąd nieposiadający jurysdykcji do orzekania co do istoty, działanie takich środków jest na mocy rozporządzenia nr 1215/2012 ograniczone do terytorium danego państwa członkowskiego.

Wynika z tego, że zainteresowana strona ma możliwość wystąpienia z wnioskiem o zastosowanie środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi albo do sądu państwa członkowskiego właściwego do orzekania co do istoty, którego orzeczenie w tym względzie będzie podlegać swobodnemu przepływowi, albo do sądów innych państw członkowskich, w których znajdują się mienie lub osoba, w stosunku do których środek miałby zostać wykonany.

Z brzmienia art. 35 wspomnianego rozporządzenia w żaden sposób nie wynika, że przyznaje ono sądom państwa członkowskiego, do których jurysdykcji należy orzekanie co do istoty, zasadniczo kompetencję do zarządzenia środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi, co oznaczałoby, że sądy innych państw członkowskich nie byłyby już właściwe do przyjęcia takich środków, gdyby do tych pierwszych sądów zwrócono się z wnioskiem o zarządzenie takich środków lub gdyby orzekły one w przedmiocie takiego wniosku.

Przepis ten ustanawia zatem alternatywną podstawę jurysdykcji na rzecz sądów państwa członkowskiego innego niż to, którego sądy mają jurysdykcję do orzekania co do istoty, lecz nie gwarantuje zastosowania środków tymczasowych, włącznie ze środkami zabezpieczającymi w konkretnym sporze; zarządzenie tych środków podlega w całości przepisom państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o ich zastosowanie.

Z brzmienia art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012 wynika, iż sąd, do którego wystąpiono na podstawie tego artykułu, zarządza środki tymczasowe zgodnie ze swoim prawem krajowym.

Przepisu krajowego, który ogranicza możliwość zarządzenia środka tymczasowego w kontekście powództwa dotyczącego wierzytelności pieniężnej dochodzonej wobec państwa i niektórych jego organów władzy publicznej, nie można uznać za niezgodny z przepisem jurysdykcyjnym zawartym w art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012.

Ewentualne objęcie środków tymczasowych, względnie zabezpieczających, przedmiotowym zakresem stosowania rzeczonego rozporządzenia należy przesądzić nie z uwagi na ich charakter, lecz ze względu na charakter praw, których ochronę mają one zapewnić w postępowaniu.

Okoliczność, że przepis prawa krajowego, nie zezwala na zarządzenie środka tymczasowego w kontekście powództwa dotyczącego wierzytelności pieniężnych, w szczególności dochodzonych wobec państwa i organów publicznych, a zatem wydaje się, że ustanawia immunitet jurysdykcyjny na ich korzyść, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego, nie podważa faktu, iż wniosek – taki jak wniesiony w postępowaniu głównym – ma charakter cywilny i handlowy w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012.

Przywilej polegający na posiadaniu immunitetu nie stanowi automatycznie przeszkody w stosowaniu rozporządzenia nr 1215/2012 (zob. podobnie wyrok z dnia 3 września 2020 r., Supreme Site Services i in., C‑186/19).

Wyrok TSUE z dnia 6 października 2021 r., C-581/20

Standard: 81639 (pełna treść orzeczenia)

Z orzecznictwa Trybunału dotyczącego wykładni art. 24 konwencji brukselskiej z 1968 r., znajdującego zastosowanie do wykładni równoważnych przepisów zawartych w art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012, wynika bowiem, że przez „środki tymczasowe, włącznie ze środkami zabezpieczającymi” należy rozumieć środki, które w sprawach objętych zakresem stosowania tego rozporządzenia mają na celu „zamrożenie” stanu faktycznego lub prawnego dla celów ochrony praw, których uznanie stanowi przedmiot postępowania co do istoty (zob. podobnie wyrok z dnia 26 marca 1992 r., Reichert i Kockler, C-261/90).

Ponieważ środki tymczasowe lub zabezpieczające mogą chronić prawa w bardzo różnorodny sposób, objęcie ich zakresem stosowania konwencji brukselskiej z 1968 r. zależy nie od ich własnego charakteru, ale od charakteru praw, które mają one chronić (wyroki: z dnia 27 marca 1979 r., de Cavel, 143/78; z dnia 26 marca 1992 r., Reichert i Kockler, C-261/90).

Trybunał orzekł również, że jeżeli przedmiot wniosku o zastosowanie środków tymczasowych dotyczy kwestii należącej do przedmiotowego zakresu zastosowania konwencji brukselskiej z 1968 r., znajduje ona zastosowanie i w związku z tym jej art. 24 może stanowić podstawę właściwości sędziego orzekającego w przedmiocie środków tymczasowych, nawet jeśli postępowanie co do istoty zostało już wszczęte lub może zostać wszczęte, ponieważ środki tymczasowe są przyjmowane równolegle z takim postępowaniem i zmierzają w istocie do ochrony tych samych praw co ono (zob. podobnie wyrok z dnia 17 listopada 1998 r., Van Uden, C‑391/95).

 Z przywołanego orzecznictwa, które można zastosować również do art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012, wynika, że kwestię objęcia środków tymczasowych, względnie zabezpieczających, przedmiotowym zakresem stosowania rzeczonego rozporządzenia należy przesądzić nie z uwagi na ich charakter, lecz na charakter praw, których ochronę mają one zapewnić w postępowaniu głównym.

Art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że wniosek w przedmiocie środka tymczasowego wniesiony do sądu państwa członkowskiego, w ramach którego organizacja międzynarodowa powołuje się na swój immunitet egzekucyjny w celu uzyskania zarówno uchylenia zajęcia zabezpieczającego dokonanego w innym państwie aniżeli państwo członkowskie siedziby orzekającego sądu, jak i zakazu ponownego dokonania zajęcia na tej samej podstawie faktycznej, wniesiony równolegle z postępowaniem co do istoty dotyczącym wierzytelności wynikłej z podnoszonego braku zapłaty za paliwo dostarczane dla potrzeb operacji związanej z utrzymaniem pokoju przeprowadzanej przez rzeczoną organizację, jest objęty zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych”, o ile jego wniesienie nie wpisuje się w ramy wykonywania prerogatyw władzy publicznej w rozumieniu prawa Unii, czego weryfikacja należy do sądu odsyłającego.

Art. 24 pkt 5 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że rozpatrzenie wniosku w przedmiocie środka tymczasowego wniesionego do sądu państwa członkowskiego, w ramach którego organizacja międzynarodowa powołuje się na swój immunitet egzekucyjny w celu uzyskania zarówno uchylenia zajęcia zabezpieczającego dokonanego w innym państwie aniżeli państwo członkowskie siedziby orzekającego sądu, jak i zakazu ponownego dokonania zajęcia na tej samej podstawie faktycznej, nie należy do jurysdykcji wyłącznej sądów państwa członkowskiego, w którym dokonano zajęcia zabezpieczającego.

Wyrok TSUE z dnia 3 września 2020 r., C-186/19

Standard: 81326 (pełna treść orzeczenia)