Pracownik państwowej jednostki organizacyjnej jako pełnomocnik Skarbu Państwa (art. 87 § 2 k.p.c.)

Zgodnie z art. 87 § 2 k.p.c. pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

W piśmiennictwie podniesiono, że literalna wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, iż pełnomocnikiem osoby prawnej może być jej pracownik. Problem polega jednak na tym, że Skarb Państwa jako osoba prawna nie zatrudnia pracowników. Pracodawcami są jedynie państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej. Można jednak zaakceptować utrwaloną w praktyce wykładnię art. 87 § 2 k.p.c., która dopuszcza udzielanie pełnomocnictw procesowych upoważniających do zastępowania Skarbu Państwa pracownikom państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Co więcej, przepis ten pozwala przyjąć, że istnieje podstawa do udzielenia pełnomocnictwa pracownikowi państwowej jednostki organizacyjnej nadrzędnej nad jednostką, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie – tak bowiem można rozumieć sformułowanie, iż pełnomocnictwo może zostać udzielone „pracownikowi organu nadrzędnego”.

Stanowisko to jest aprobowane w orzecznictwie. Wskazano m.in., że nie budzi wątpliwości, iż – w ujęciu generalnym – Skarb Państwa może ustanawiać pełnomocników procesowych spośród pracowników państwowej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej stroną procesu (uczestnikiem postępowania), lecz występującej jako jego reprezentant (statio fisci) – zob. uchwałę SN (7) z dnia 18 czerwca 2019 r., III CZP 101/18).

W nauce prawa wskazano, że pracownikiem upoważnionym do pełnienia funkcji pełnomocnika procesowego jest każda osoba pozostająca w stosunku pracy z wymienioną jednostką lub jej organem nadrzędnym (por. art. 22 k.p.), niezależnie od zajmowanego stanowiska, wykształcenia i posiadanych kwalifikacji. Pełnomocnik powinien wykazać dokumentem, że pozostaje w stosunku pracy. Dokumentem tym może być również pisemne oświadczenie pracodawcy w formie zaświadczenia o zatrudnieniu, umowa o pracę etc.

W judykaturze przyjęto, że wykazanie istnienia stosunku pracy jako podstawy pełnomocnictwa procesowego może nastąpić przez złożenie tej treści oświadczenia strony, potwierdzonego przez pełnomocnika o pozostawaniu w stosunku pracy i wciągniętego do protokołu posiedzenia (zob. postanowienia SN: z dnia 6 października 2010 r., II CZ 102/10 i z dnia 11 września 2012 r., II PZ 21/12).

Uchwała SN z dnia 11 kwietnia 2024 r., III CZP 47/23

Standard: 81304 (pełna treść orzeczenia)

W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu (art. 89 § 2 k.p.c.). Skoro w takim wypadku ustawodawca przewidział nawet uprawnienie strony do ustnego udzielenia pełnomocnictwa, to argumenty natury systemowej i logicznej wskazują na to, że jeżeli umocowanie i zatrudnienie potwierdził na posiedzeniu jawnym ustnie piastun organu strony, uprawniony do zatrudniana pracowników, w obecności zainteresowanego oświadczającego przed sądem, że jest pracownikiem i znalazło odzwierciedlenie w zapisie protokołu rozprawy, to fakt zatrudnienia tego pracownika w rozumieniu art. 87 § 2 k.p.c., został wykazany.

Postanowienie SN z dnia 6 października 2010 r., II CZ 102/10

Standard: 81539 (pełna treść orzeczenia)