Jurysdykcja w sprawach dotyczących pojazdów wyposażonych w zabronione urządzenie ograniczające skuteczność działania układów kontroli emisji zanieczyszczeń

Art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy pojazd, który miał zostać wyposażony przez producenta w pierwszym państwie członkowskim w zabronione urządzenie ograniczające skuteczność działania układów kontroli emisji zanieczyszczeń, był przedmiotem umowy sprzedaży zawartej w drugim państwie członkowskim i został wydany nabywcy w trzecim państwie członkowskim, miejsce urzeczywistnienia się szkody w rozumieniu tego przepisu znajduje się w tym ostatnim państwie członkowskim.

Gdy podpisanie umowy sprzedaży z jednej strony oraz wydanie pojazdu i jego użytkowanie z drugiej strony nastąpiły w różnych państwach członkowskich, miejscem nabycia tego pojazdu, a zatem miejscem urzeczywistnienia się szkody w rozumieniu art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012, zgodnie z jego wykładnią dokonaną w wyroku VKI, jest miejsce, w którym wada tego pojazdu, czyli zamontowanie zabronionego urządzenia stanowiące zdarzenie powodujące szkodę, ujawnia się i wywołuje szkodliwe skutki wobec nabywcy końcowego, czyli miejsce, w którym pojazd został mu wydany.

Taka wykładnia odpowiada celowi przewidywalności przepisów jurysdykcyjnych, o którym mowa w motywie 15 tego rozporządzenia, ponieważ w nawiązaniu do tego, co Trybunał orzekł już w pkt 36 wyroku VKI, a mianowicie, że producent samochodów mający siedzibę w jednym państwie członkowskim, dokonujący niezgodnych z prawem manipulacji w odniesieniu do samochodów sprzedawanych w innych państwach członkowskich, może racjonalnie przewidzieć, że zostanie pozwany przed sądami tych państw, należy uznać, że taki producent musi również liczyć się z tym, że będzie pozywany przed sądami państw członkowskich, w których wprowadzone do obrotu pojazdy zostały wydane nabywcom końcowym.

Miejsce użytkowania pojazdu dotkniętego wadą nie może zresztą być istotne dla ustalenia miejsca urzeczywistnienia się szkody. Po pierwsze, w odróżnieniu od miejsca wydania, takie kryterium nie spełnia celu przewidywalności, a po drugie, jak wynika z powyższych rozważań, należy uznać, że szkoda powstaje z chwilą nabycia pojazdu, czyli w tym wypadku z chwilą jego wydania.

Wyrok TSUE z dnia 22 lutego 2024 r., C-81/23

Standard: 81119 (pełna treść orzeczenia)

Art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy w danym państwie członkowskim pojazdy zostały niezgodnie z prawem wyposażone przez ich producenta w oprogramowanie manipulujące danymi dotyczącymi emisji spalin, a następnie zostały nabyte od osoby trzeciej w innym państwie członkowskim, miejsce urzeczywistnienia się szkody znajduje się w tym ostatnim państwie członkowskim.

 Co prawda powództwo o odszkodowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym ma na celu uzyskanie odszkodowania za obniżenie wartości rozpatrywanych pojazdów, oszacowane na 30% ich ceny zakupu, to znaczy rekompensaty finansowej w możliwym do oszacowania wymiarze. Jednakże, jak wskazała Komisja Europejska w swoich uwagach na piśmie, okoliczność, że żądanie odszkodowania wraz z odsetkami zostało wyrażone w euro, nie oznacza jeszcze, że chodzi o szkodę czysto majątkową. Tak więc w niniejszej sprawie chodzi nie o szkodę czysto majątkową, lecz o szkodę materialną wynikającą z utraty wartości przez każdy odnośny pojazd, wynikającej z faktu, że wraz z ujawnieniem zainstalowania oprogramowania manipulującego danymi dotyczącymi emisji spalin świadczeniu w postaci zapłaty ceny dokonanemu przy nabyciu takiego pojazdu odpowiada dostawa pojazdu dotkniętego wadą, a zatem o niższej wartości.

W przypadku sprzedaży pojazdów wyposażonych przez ich producenta w oprogramowanie manipulujące danymi dotyczącymi emisji spalin szkoda, którą ponosi ostateczny nabywca, nie ma charakteru pośredniego ani też czysto majątkowego i urzeczywistnia się w momencie zakupu owego pojazdu od osoby trzeciej.

Taka wykładnia art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 jest zgodna z celem przewidywalności przepisów jurysdykcyjnych, o którym mowa w motywie 15 rzeczonego rozporządzenia, ponieważ producent samochodu mający siedzibę w jednym państwie członkowskim, dokonujący niezgodnych z prawem manipulacji w odniesieniu do samochodów sprzedawanych w innych państwach członkowskich, może racjonalnie przewidzieć, że zostanie pozwany przed sądami tych państw członkowskich (zob. analogicznie wyroki: z dnia 28 stycznia 2015 r., Kolassa, C‑375/13; z dnia 12 września 2018 r., Löber, C‑304/17). Naruszając świadomie obowiązujące go przepisy prawa, taki producent musi bowiem spodziewać się, że szkoda ujawni się w miejscu, w którym dany pojazd został nabyty przez osobę mogącą racjonalnie spodziewać się, że pojazd ów będzie zgodny z przepisami, i która stwierdza następnie, że znalazła się w posiadaniu rzeczy wadliwej, o mniejszej wartości.

Wykładnia ta jest również zgodna z celami bliskości i prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, o których mowa w motywie 16 rozporządzenia nr 1215/2012, ponieważ w celu ustalenia wymiaru poniesionej szkody sąd krajowy może musieć dokonać oceny warunków panujących na rynku danego państwa członkowskiego, na którego terytorium został kupiony ów pojazd, przy czym sądy tego ostatniego państwa członkowskiego mają łatwiejszy dostęp do materiału dowodowego koniecznego dla celów dokonania takiego ustalenia (zob. podobnie wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Tibor‑Trans, C‑451/18).

Działanie takie jak podjęte w postępowaniu głównym, które mogąc naruszyć zbiorowe interesy konsumentów jako grupy, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji (wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., Verein für Konsumenteninformation, C‑191/15), może naruszyć interesy konsumentów w każdym państwie członkowskim, na którego terytorium wadliwy towar zostanie kupiony przez konsumentów. I tak, zgodnie z rozporządzeniem Rzym II, miejscem wystąpienia szkody jest miejsce, w którym towar został kupiony (zob. analogicznie wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Tibor‑Trans, C‑451/18)

Wyrok TSUE z dnia 9 lipca 2020 r., C-343/19

Standard: 81120 (pełna treść orzeczenia)