Pojęcie wady przy gwarancji sprzedaży

Przy gwarancji pojęcie wady odnosi się do zdolności rzeczy sprzedanej do normalnego, oczekiwanego użytkowania. W art. 577 § 1 k.c. chodzi o taką wadę, powstałą z przyczyn tkwiących w rzeczy w momencie jej wydania, która zmniejsza użyteczność rzeczy nie ze względu na cel wynikający z umowy sprzedaży, ale ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego jej przeznaczenia. Jednocześnie jednak nie można zapominać o tym, że zakres gwarancji odnosi się do treści umowy sprzedaży, a w szczególności musi uwzględniać akceptowane przez strony cechy przedmiotu tej umowy, które zakres takiego przeznaczenia determinują. Ma to istotne znaczenie w przypadku dóbr materialnych, które stanowią zorganizowaną całość nabywaną dla realizacji określonych celów determinowanych ich szczególnymi cechami. Zobowiązanie gwaranta obejmuje zapewnienie o istnieniu określonych właściwości przedmiotu umowy sprzedaży (dicta et promissa, także jego części, jeżeli te są objęte gwarancją) i to one wpływają na ocenę tego, czy w odniesieniu do rzeczy sprzedanej można mówić o istnieniu wady fizycznej, której dotyczy gwarancja.

Zarówno w pierwszym (szczególne co do cech zindywidualizowanego dobra będącego przedmiotem zamówienia nabywcy), jak i w drugim znaczeniu pojęcia wady fizycznej w zakresie objętym gwarancją oraz takiej wady wówczas, gdy chodzi o zakres odpowiedzialności na podstawie przepisów o rękojmi (art. 556 i nast. k.c.), mogą być odmienne (podobnie np. A. Brzozowski, (w:) K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450-1088, s. 359).

Zgodnie przyjmuje się, że pojęcie wady fizycznej w rozumieniu przepisów o gwarancji z jednej oraz o rękojmi z drugiej strony nie musi być tożsame (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 października 2000 r., sygn. akt IV CKN 133/00). Wynika to w szczególności z traktowania wady fizycznej w ujęciu gwarancji jako właściwości, co do której istnienia umówiły się strony, co pojęcie to przynajmniej do pewnego stopnia w stanie prawnym sprzed wejścia w życie przepisów o niezgodności towaru z umową na gruncie przepisów o gwarancji i w odróżnieniu od ogólnych zasad dotyczących rękojmi (art. 566 i nast. k.c.) subiektywizowało.

Funkcja ochronna gwarancji, która dotyczy konsekwencji braku należytego funkcjonowania przedmiotu sprzedaży - zgodnego ze zwyczajnym przeznaczeniem takiej rzeczy - nakazuje uznanie, iż ocena występowania wady fizycznej objętej zakresem gwarancji nie może sprowadzać się do stwierdzenia, iż za wadę taką można uznać jedynie usterki, które uniemożliwiają korzystanie z rzeczy zgodnie z przeznaczeniem. Funkcja gwarancji bowiem pozostaje podobna do tej, jaką pełni rękojmia i odnosi się do ochrony kupującego m.in. w przypadku, gdy dobro majątkowe objęte gwarancją zawodzi w funkcjonowaniu bądź nie ma wymaganej względnie umówionej sprawności (A. Ohanowicz, J. Górski, Zarys prawa zobowiązań, Warszawa 1970, s. 284).

Wada fizyczna musi dotyczyć cech użytkowych przedmiotu sprzedaży, co nie oznacza, że przedmiot umowy ma wadę fizyczną jedynie wówczas, gdy nie jest możliwe korzystanie z niego zgodnie z przeznaczeniem, lecz również wtedy, gdy jest to istotnie utrudnione, uniemożliwiając nie tylko w ogóle, ale także niezakłócone, zgodnie z treścią umowy i specyfikacją, eksploatowanie jej przedmiotu.

Gwarancja w braku ograniczenia co do jej zakresu przedmiotowego poprzez odniesienie do umowy sprzedaży obejmuje składniki określonego urządzenia traktowane nie tylko jako jego odrębne elementy, ale także jako składające się na funkcjonalną całość, gdy mają one służyć jako zorganizowany kompleks zespołów realizacji określonych i znanych stronom umowy zadań. W konsekwencji także utrudnienia w możliwości ich normalnego funkcjonowania wpływające na konieczność nieprzewidzianych przez strony interwencji po stronie użytkownika może stanowić wadę fizyczną ocenianą jako odnoszącą się do cech użytkowych przedmiotu umowy. W szczególności może to wynikać z istnienia wielu usterek, które łącznie stanowią o istotnych niedogodnościach i przesądzają o zasadności dochodzenia roszczeń wynikających ze stosunku gwarancji.

Jakkolwiek zatem w sytuacji, gdy każda z usterek ma inny wpływ na działanie urządzenia, lecz - jak wskazał Sąd ad quem - nie uniemożliwia korzystania z urządzenia jako całości, należało ocenić rzeczywisty zakres wpływu wadliwości czy ograniczeń w sprawności poszczególnych elementów nie tylko na możność korzystania, ale również jego eksploatacji w sposób niezakłócony i zgodny z zapewnieniami sprzedającego. Nie tylko bowiem uniemożliwienie działania urządzeń przesądza o istnieniu objętej gwarancją wadzie. Nie można uznać, iż, jak wynika z wniosków biegłego, skoro problemy dotyczyły nieprawidłowej komunikacji z radarem R. z winy oprogramowania systemu i system z tego powodu się zawieszał w trakcie pracy, przerywając rejestrowania, to spełnione zostały wymagania użytkowe, a system mógł być użytkowany zgodnie z jego przeznaczeniem. Wymaganie zaangażowania ze strony pracowników Powoda w postaci stałego nadzoru i ewentualnego restartu urządzenia nie uzasadnia takich wniosków. Przeciwnie, urządzenie w tych okolicznościach obarczone jest wadą istotną, która uniemożliwiają jego prawidłowe i niezakłócone wykorzystywanie zgodnie z przeznaczeniem. Nie można z pewnością twierdzić, że chodzi jedynie o „pewne niedogodności” w eksploatacji.

Wyrok SN z dnia 22 września 2020 r., I CSK 761/18

Standard: 81058 (pełna treść orzeczenia)

Przy gwarancji pojęcie wady odnosi się do jej zdolności do normalnego, oczekiwanego użytkowania. W art. 577 § 1 k.c. chodzi zatem o taką wadę, powstałą z przyczyn tkwiących w rzeczy w momencie jej wydania, która zmniejsza użyteczność rzeczy nie ze względu na cel wynikający z umowy sprzedaży, ale ze względu na cel wynikający ze zwyczajnego jej przeznaczenia (por. wyroki z dnia 30 listopada 1999 r., I CKN 821/99; z dnia 25 października 2000 r., IV CKN 133/00).

Wyrok SN z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CSK 166/11

Standard: 81055 (pełna treść orzeczenia)