Koszty poniesione przez strony w elektronicznym postępowaniu upominawczym

Jeżeli doręczenie nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym nie jest możliwe z powodów określonych w art. 505[34] § 1 i 2 k.p.c., sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty i umarza postępowanie, chyba że powód w wyznaczonym terminie, nie dłuższym niż miesiąc, usunie przeszkodę w doręczeniu nakazu zapłaty (art. 505[34] § 1 i 2 k.p.c.).

Skutek w postaci umorzenia postępowania przewidziano również w razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i wniesienia sprzeciwu od wydanego już nakazu zapłaty (art. 505[33], art. 505[36] k.p.c.).

W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej z 2019 r. zwrócono uwagę, że wprowadzenie takiego rozwiązania wymaga rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu, jednakże – ze względu na trudność wskazania strony wygrywającej sprawę – najwłaściwsze jest odwołanie się do zasady przyjętej w art. 520 § 1 k.p.c., przewidującej ponoszenie przez każdego z uczestników kosztów związanych ze swoim udziałem w sprawie, z tym że w razie późniejszego wytoczenia powództwa między tymi samymi stronami o to samo roszczenie sąd uwzględniałby koszty poniesione przez obie strony w elektronicznym postępowaniu upominawczym (druk sejmowy VIII kadencji nr 3137, pkt VI.37).

Rozważania te znalazły wyraz w znowelizowanym art. 505[37] § 1 k.p.c., zgodnie z którym w przypadku umorzenia elektronicznego postępowania upominawczego każda ze stron ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie. Jednakże, zgodnie z art. 505[37] § 2 k.p.c., w razie wytoczenia powództwa przeciwko pozwanemu w warunkach określonych w tym przepisie, sąd, na żądanie stron, uwzględni koszty poniesione przez nie w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Uchwała SN z dnia 13 czerwca 2024 r., III CZP 48/23

Standard: 87659 (pełna treść orzeczenia)

Koszty poniesione przez strony w elektronicznym postępowaniu upominawczym, o których mowa w art. 505[37] § 2 zdanie 2 k.p.c. obejmują opłatę sądową od pozwu. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy ‎o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, czwartą część opłaty pobiera się od pozwu w e.p.u., z tym, że w przypadku, o którym mowa w art. 505[37] § 2 k.p.c., uiszczoną opłatę od pozwu w e.p.u. zalicza się na poczet opłaty od nowo wniesionego pozwu. Oznacza to, że na etapie wnoszenia pozwu przez powoda po odmowie wydania nakazu w e.p.u. lub umorzeniu e.p.u. nie jest on obowiązany uiszczać opłaty od pozwu w zakresie, w jakim została ona uiszczona w e.p.u.

Teoretycznie w ramach e.p.u. mogą również zostać poniesione pewne wydatki (zaliczki na wydatki), których zwrotu strony mogłyby dochodzić jedynie w ramach postępowania zwykłego z powołaniem się na art. 505[37] § 2 zdanie 2 k.p.c. Sytuacje takie będą jednak zupełnie wyjątkowe w związku z brakiem prowadzenia w ramach e.p.u. postępowania dowodowego. Problematyczna jest natomiast kwestia prawna związana z zasądzaniem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz stron postępowania „poniesionych” w ramach e.p.u. W praktyce bowiem najczęściej strona powodowa w e.p.u. jest reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, w przypadku pozwanego zaś, jeśli w ogóle złoży on sprzeciw, zdarza się to dużo rzadziej. Kwestia ta powinna być oceniana na podstawie przepisów o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego.

W sprawie zainicjowanej pozwem na zasadach określonych w art. 505[37] § 2 zd. 1 k.p.c. sąd rozstrzygając o kosztach procesu na żądanie strony zgłoszone zgodnie z art. 505[37] § 2 zd. 2 k.p.c. uwzględnia jedną opłatę za czynności pełnomocnika w wysokości odpowiadającej temu postępowaniu.

Uchwała SN z dnia 10 kwietnia 2024 r., III CZP 53/23

Standard: 80934 (pełna treść orzeczenia)