Mobbing w aspekcie podmiotowym; pracodawca jako ofiara mobbingu

W aspekcie prawnym nie ma znaczenia czy nękanie lub zastraszanie występuje w relacji przełożony–podwładny (również w postaci zachowań podwładnego) czy między pracownikami porównywalnego szczebla, jak również czy składa się z zachowań prima facie bezprawnych czy formalnie zgodnych z prawem, o ile te ostatnie nie są dokonywane w obiektywnie uzasadnionym celu, wynikającym z charakteru danej czynności i nie znajdują usprawiedliwienia w normach moralnych lub zasadach współżycia społecznego (zob. wyrok SN z dnia 20 października 2016 r., I PK 243/15

Ofiarą mobbingu może być zaś każdy pracownik bez względu na zajmowane stanowisko, czy pełnioną funkcję w strukturze pracodawcy, ponieważ mobbing oznacza działanie lub zachowanie skierowane przeciwko pracownikowi. A contrario, z ochrony przewidzianej w art. 94[3] k.p. nie mogą korzystać wszyscy ci członkowie personelu pracodawcy, którzy nie spełniają przesłanek określonych w art. 2 k.p., to jest zatrudnieni na innej podstawie niż stosunek pracy, w szczególności w ramach umów cywilnoprawnych.

Choć sprawcą mobbingu mogą być różne podmioty, to adresatem roszczeń wywodzonych z art. 94[3] k.p. jest zawsze pracodawca, bo przecież to on ma obowiązek realnego przeciwdziałania temu zjawisku w środowisku pracy (por. wyrok SN z dnia 2 października 2009 r., II PK 105/09).

Pracodawca (w rozumieniu art. 3 k.p.) – co do zasady - nie może być ofiarą mobbingu. Zarządzanie zespołem niesie za sobą ryzyko podejmowania decyzji, które mogą być poddane krytyce. Z tego względu podmiot zarządzający winien cechować się swoistą odpornością na krytykę (także prasową) czy też działania zmierzające do poddania kontroli zewnętrznej jego aktów wewnętrznych.

Dyrektor szkoły - jeśli jest jednocześnie jej pracownikiem - może być ofiarą mobbingu (art. 94[3] k.p.)

Wyrok SN z dnia 13 lutego 2024 r., II PSKP 29/22

Standard: 80750 (pełna treść orzeczenia)

Podmiotem ponoszącym odpowiedzialność za mobbing na podstawie przepisów prawa pracy jest pracodawca. Nie ma przy tym znaczenia, czy mobberem (osobą faktycznie stosującą mobbing) był pracodawca (osoba zarządzająca zakładem pracodawcy) czy też inny pracownik.

Wyrok SN z dnia 28 listopada 2023 r., III PSKP 30/22

Standard: 80761 (pełna treść orzeczenia)