Organy oraz przedstawiciele zawodów prawniczych uznawanych za sąd (art. 3 ust. 2 roz. Nr 650/2012)

Art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 nie wylicza organów oraz przedstawicieli zawodów prawniczych uznawanych za sąd w rozumieniu rzeczonego rozporządzenia, lecz ustanawia specyficzne wymogi, których spełnienie jest w tym celu konieczne.

Jak wynika bowiem z orzecznictwa Trybunału, w odróżnieniu na przykład od rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 805/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz.U. 2004, L 143, s. 15 – wyd. spec. w jęz. polskim, rodz. 19, t. 7, s. 38) lub rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1), które nie zawierają żadnego przepisu ogólnego określającego wymogi, które należy spełnić, aby organ został uznany za sąd.

Rozporządzenie nr 650/2012 precyzuje w art. 3 ust. 2, że pojęcie „sądu” w rozumieniu tego rozporządzenia obejmuje nie tylko organy sądowe, lecz również wszelkie inne organy i przedstawicieli zawodów prawniczych właściwych w sprawach spadkowych, którzy wykonują funkcje sądowe i spełniają wymogi określone w tym przepisie (zob. podobnie wyroki: z dnia 9 marca 2017 r., Zulfikarpašić, C‑484/15; z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking, C‑551/15).

Z powyższego wynika, że aby organy oraz przedstawiciele zawodów prawniczych właściwi w sprawach spadkowych, ale niebędący organami sądowymi, mogli zostać uznani za „sąd” w rozumieniu art. 3 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 650/2012, muszą spełniać ustanowione w tymże przepisie kryteria.

Sąd krajowy rozpatrujący spór, w którym powstaje kwestia kwalifikacji jako „sąd” w rozumieniu art. 3 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 650/2012 organu lub przedstawicieli zawodów prawniczych właściwych w sprawach spadkowych, czy też sąd krajowy, który powziął wątpliwości co do prawidłowości oświadczeń złożonych przez państwa członkowskie wobec Komisji, może zadać sobie pytanie, czy wymogi wyliczone w przywołanym przepisie są spełnione w przedłożonej mu sprawie i, w razie potrzeby, wystąpić do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w tejże kwestii.

Wymogi wymienione w art. 3 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 650/2012 gwarantują poszanowanie zasady wzajemnego zaufania do działania wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich Unii, która to zasada leży u podstaw stosowania przepisów tego rozporządzenia dotyczących uznawania i wykonywania orzeczeń w innym państwie członkowskim zgodnie z rozdziałem IV owego rozporządzenia i która uzasadnia odmienny reżim obowiązujący w stosunku do przepływu orzeczeń i dokumentów w państwach członkowskich.

O ile funkcje sądowe i funkcje z zakresu notariatu różnią się od siebie, z motywu 20 rozporządzenia nr 650/2012 wynika jednak, że w ramach stosowania rzeczonego rozporządzenia pojęcie „sądu” należy interpretować szeroko, obejmując jego zakresem notariuszy wykonujących funkcje sądowe w niektórych sprawach dotyczących spadku. Ten sam motyw precyzuje natomiast, że pojęcie „sądu” nie powinno obejmować organów pozasądowych państwa członkowskiego uprawnionych na mocy prawa krajowego do zajmowania się sprawami spadkowymi, takich jak notariusze w większości państw członkowskich, gdy – jak ma to zwykle miejsce – nie sprawują oni funkcji sądowniczych.

Wykonywanie funkcji sądowych implikuje posiadanie kompetencji do rozpatrzenia sprawy potencjalnie spornej między stronami (zob. podobnie wyrok z dnia 2 czerwca 1994 r., Solo Kleinmitoren, C‑414/92).

 Aby – ze względu na specyficzny charakter wykonywanych przez niego zadań – można było uznać organ za wykonujący funkcje sądowe, musi on posiadać kompetencję do rozstrzygnięcia ewentualnego sporu (zob. podobnie postanowienie z dnia 24 marca 2011 r., Bengtsson, C‑344/09).. Sytuacja taka nie ma miejsca, gdy kompetencje danego przedstawiciela zawodu prawniczego zależą tylko i wyłącznie od woli stron.

Należy w związku z tym stwierdzić, że organ wykonuje funkcje sądowe, jeżeli może zostać uznany za właściwy w przypadku sporu z zakresu spraw spadkowych. Kryterium to znajduje zastosowanie niezależnie od tego, czy postępowanie w przedmiocie wydania poświadczenia dziedziczenia ma charakter sporny, czy też nie (zob. podobnie wyrok z dnia 21 czerwca 2018 r., Oberle, C‑20/17

Wyrok TSUE z dnia 23 maja 2019 r., C-658/17

Standard: 80604 (pełna treść orzeczenia)