Stwierdzenie braku jurysdykcji w przypadku wyboru prawa (art. 6 rozp. Nr 560/2012)

Z brzmienia art. 6 lit. a) rozporządzenia nr 650/2012 wynika, że stwierdzenie braku własnej jurysdykcji zakłada wystąpienie szeregu przesłanek wymienionych w tym przepisie i jest oparte na ocenie okoliczności związanych ze dziedziczeniem, dokonywanej przez sąd, do którego wcześniej wniesiono sprawę, która to ocena ma doprowadzić do decyzji, czy sądy państwa, którego prawo zostało wybrane jako właściwe zgodnie z art. 22 rzeczonego rozporządzenia, są lepiej sytuowane do orzekania w danej sprawie spadkowej.

Przepis ten pozwala, po pierwsze, zagwarantować że organ zajmujący się sprawami spadkowymi zastosuje własne prawo, zgodnie z dyspozycją motywu 27, a po drugie, osiągnąć cel owego rozporządzenia polegający na przyznaniu jurysdykcji sądom, które mogłyby okazać się bliższe stronom lub składnikom masy spadkowej.

Artykuł 7 lit. a) rozporządzenia dotyczy z kolei jurysdykcji sądów państwa członkowskiego, którego prawo zostało wybrane, i przewiduje, że mają one jurysdykcję do orzekania w sprawie spadkowej przypadku stwierdzenia przez sąd, do którego wcześniej wniesiono sprawę, braku własnej jurysdykcji na ich rzecz w rozumieniu art. 6 lit. a).

Ani brzmienie art. 6 rozporządzenia nr 650/2012, ani też brzmienie art. 7 tego samego rozporządzenia nie zawierają żadnego odesłania do formy w jakiej sąd, do którego wcześniej wniesiono sprawę miałby stwierdzić brak swojej jurysdykcji i w konsekwencji do konieczności wyraźnego stwierdzenia tego rodzaju przez ów sąd, nawet jeśli poszanowanie zasady pewności prawa implikuje w istocie, by tego rodzaju uznanie się przez sąd za niewłaściwy wynikało w wyraźny sposób ze stwierdzenia owego sądu, do którego wcześniej wniesiono sprawę, w celu uniknięcia konfliktu kompetencyjnego pomiędzy tym ostatnim sądem a sądem, którego jurysdykcja wynikałaby z art. 7 lit. a) rzeczonego rozporządzenia.

W konsekwencji wyraźnie stwierdzenie braku jurysdykcji nie jest konieczne, o ile z odstąpienia od orzekania w sprawie przez sąd, do którego wcześniej wniesiono sprawę w rozumieniu art. 6 lit. a), jednoznacznie wynika, że rezygnuje on z rozpatrzenia sprawy na rzecz sądów państwa członkowskiego, którego prawo zostało wybrane przez zmarłego, a które to sąd uznał za lepiej sytuowane do orzekania w danej sprawie spadkowej.

Stwierdzenie przez sąd braku własnej jurysdykcji nie może być poddane kontroli sądów, na rzecz których sąd, do którego wcześniej wniesiono sprawę uznał się za niewłaściwy.

W związku z tym orzeczenie, za pomocą którego sąd państw członkowskiego stwierdza brak własnej jurysdykcji, wiąże sądy innych państw członkowskich zarówno jako orzeczenie dotyczące rezygnacji z rozpoznania sprawy przez ów sąd zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 650/2012, jak i w odniesieniu do stwierdzenia, że spełnione są przesłanki wymienione w tymże przepisie (zob. analogicznie wyrok z dnia 15 listopada 2012 r., Gothaer Allgemeine Versicherung i in., C‑456/11).

Art. 6 lit. a), art. 7 lit. a) oraz art. 39 rozporządzenia nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że sąd państwa członkowskiego, do którego wniesiono sprawę po tym, jak inny sąd stwierdził brak własnej jurysdykcji, nie jest uprawniony do kontrolowania, czy zostały spełnione określone w tych przepisach przesłanki stwierdzenia przez sąd, do którego wcześniej wniesiono sprawę, braku własnej jurysdykcji.

Celem art. 6 lit. a) i art. 7 lit. a) rozporządzenia nr 650/2012 jest w szczególności ustanowienie zbieżności prawa właściwego i jurysdykcji sądu.

Art. 6 lit. a) i art. 7 lit. a) rozporządzenia nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że zawarte w nich przepisy jurysdykcyjne znajdują zastosowanie również wtedy, gdy w testamencie sporządzonym przed dniem 17 sierpnia 2015 r. zmarły nie dokonał wyboru prawa właściwego dla dziedziczenia i gdy wskazanie tego prawa właściwego wynika jedynie z art. 83 ust. 4 tego rozporządzenia.

Wyrok TSUE z dnia 9 września 2021 r., C-422/20

Standard: 80572 (pełna treść orzeczenia)