Jurysdykcja ogólna w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych

Art. 3 rozporządzenia nr 4/2009 ustala ogólne kryteria przyznania jurysdykcji sądom państw członkowskich w sprawach orzeczeń dotyczących zobowiązań alimentacyjnych. Kryteria te są alternatywne, co potwierdza użycie spójnika „lub” po przedstawieniu każdego z nich [wyrok z dnia 5 września 2019 r., R (Jurysdykcja w sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej i zobowiązań alimentacyjnych), C‑468/18].

Artykuł 3 rozporządzenia nr 4/2009 oferuje w ten sposób możliwość wniesienia sprawy dotyczącej zobowiązania alimentacyjnego w oparciu o różne podstawy jurysdykcji, w szczególności bądź do sądu zwykłego miejsca pobytu pozwanego zgodnie z art. 3 lit. a), bądź do sądu zwykłego miejsca pobytu wierzyciela zgodnie z lit. b) wymienionego artykułu [zob. podobnie wyrok z dnia 17 września 2020 r., Landkreis Harburg (Wstąpienie przez instytucję publiczną w prawa wierzyciela alimentacyjnego), C‑540/19).

Na podstawie art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia nr 4/2009 sąd, do którego sprawa została skierowana, może stwierdzić swoją jurysdykcję tylko wtedy, gdy małżonkowie wspólnie lub osobno i/lub ich dzieci – te dzieci występujące jako wierzyciele alimentacyjni w celu zastosowania art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 – posiadają miejsce zwykłego pobytu na terytorium państwa członkowskiego tego sądu.

Art. 3 lit. c) i d) rozporządzenia nr 4/2009 przyznaje jurysdykcję bądź sądowi, który zgodnie z prawem krajowym tego sądu ma jurysdykcję do prowadzenia postępowania, w którym żądanie główne dotyczy statusu osoby, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, bądź sądowi, który zgodnie z prawem tego sądu ma jurysdykcję do prowadzenia postępowania dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej, w przypadku gdy sprawa dotycząca zobowiązań alimentacyjnych jest związana z tym postępowaniem, chyba że jurysdykcja w tych przypadkach wynika tylko z obywatelstwa jednej ze stron.

Wyrok TSUE z dnia 1 sierpnia 2022 r., C-501/20

Standard: 80508 (pełna treść orzeczenia)

Z brzmienia art. 3 rozporządzenia nr 4/2009, zatytułowanego „Przepisy ogólne”, wynika, że ustanawia on ogólne kryteria przyznania jurysdykcji sądom państw członkowskich orzekającym w sprawach zobowiązań alimentacyjnych. Wspomniany art. 3 nie zawiera ani ogólnej zasady, takiej jak jurysdykcja sądu miejsca zamieszkania pozwanego, ani reguł stanowiących odstępstwa, które należałoby interpretować w sposób ścisły, lecz kilka kryteriów o równej randze i mających charakter alternatywny, o czym świadczy użycie spójnika „lub” po przedstawieniu każdego z nich [zob. podobnie wyrok z dnia 5 września 2019 r., R (Jurysdykcja w sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej i zobowiązań alimentacyjnych, C-468/18).

Artykuł 3 rozporządzenia nr 4/2009 oferuje w ten sposób wierzycielowi alimentacyjnemu, gdy występuje on jako powód, możliwość wniesienia żądania dotyczącego zobowiązania alimentacyjnego w oparciu o różne podstawy jurysdykcji, w szczególności bądź do sądu zwykłego miejsca pobytu pozwanego zgodnie z art. 3 lit. a) tego rozporządzenia, bądź do sądu własnego zwykłego miejsca pobytu zgodnie z art. 3 lit. b) wspomnianego rozporządzenia [zob. podobnie wyrok z dnia 5 września 2019 r., R (Jurysdykcja w sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej i zobowiązań alimentacyjnych, C‑468/18).

Brzmienie art. 3 rozporządzenia nr 4/2009 nie precyzuje, że to sam wierzyciel alimentacyjny powinien wytoczyć powództwo przed sądy wskazane w lit. a) i b) Przepis ten nie zakazuje, z zastrzeżeniem poszanowania celów i systemu tego rozporządzenia, by żądanie dotyczące zobowiązania alimentacyjnego mogło zostać wniesione do jednego z tych sądów przez instytucję publiczną, która z mocy ustawy wstąpiła w prawa wspomnianego wierzyciela.

Art. 3 lit. a) rozporządzenia nr 4/2009 nie uzależnia stosowania zawartych w nim zasad jurysdykcji międzynarodowej od warunku, by pozwany miał miejsce zamieszkania w państwie członkowskim

Wyrok TSUE z dnia 17 września 2020 r., C-540/19

Standard: 80525 (pełna treść orzeczenia)