Umowa prorogacyjna (art. 5 ropz. Nr 650/2012)

Art. 4, 5, 7 i 22 oraz art. 83 ust. 2 i 4 rozporządzenia nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że wola spadkodawcy oraz umowa między osobami, które mogłyby zostać powołane do dziedziczenia, mogą prowadzić do określenia sądu właściwego w sprawach spadkowych i do stosowania prawa spadkowego państwa członkowskiego innego, niż wynikałoby to z zastosowania kryteriów ustanowionych w tym rozporządzeniu.

Art. 4 rozporządzenia nr 650/2012 ustanawia zasadę ogólną, w myśl której jurysdykcję do orzekania co do ogółu spraw dotyczących spadku mają sądy państwa członkowskiego, w którym zmarły miał swoje miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci, podczas gdy art. 5 ust. 1 tego rozporządzenia zawiera przepisy stanowiące odstępstwo od wyżej wymienionej zasady ogólnej i stwarza stronom postępowania spadkowego możliwość uzgodnienia, że wyłączną jurysdykcję do orzekania w sprawie dotyczącej spadku mają sąd lub sądy innego państwa członkowskiego, niż wynikałoby to z zastosowania kryteriów ustanowionych w tym rozporządzeniu.

Artykuł 5 ust. 2 i art. 7 rozporządzenia nr 650/2012 uściślają wymogi formalne, które muszą zostać spełnione, aby umowa prorogacyjna była ważna. W szczególności z art. 5 ust. 2 i z art. 7 lit. b) rzeczonego rozporządzenia wynika, że taka umowa musi zostać sporządzona na piśmie, opatrzona datą i podpisana przez zainteresowane strony, względnie, że strony postępowania muszą wyraźnie uznać jurysdykcję sądu, do którego wniesiono sprawę, co przewiduje art. 7 lit. c) owego rozporządzenia.

Z motywu 29 rozporządzenia nr 650/2012, rozporządzenie to nie powinno być interpretowane w ten sposób, że uniemożliwia stronom polubowne uregulowanie dziedziczenia, poza jakimkolwiek sporem, w wybranym przez nie państwie członkowskim, w przypadku gdy zezwala na to prawo tego państwa członkowskiego i nawet jeśli prawem właściwym dla dziedziczenia nie jest prawo tego państwa.

Zgodnie z art. 22, zatytułowanym „Wybór prawa”, ust. 1 akapit pierwszy tego rozporządzenia, każdy może dokonać wyboru prawa państwa, którego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci, jako prawa, któremu podlega ogół spraw dotyczących jego spadku. Ponadto art. 22 ust. 2 uściśla, że wybór prawa powinien być wyraźnie dokonany w oświadczeniu w formie rozrządzenia na wypadek śmierci lub powinien wynikać z postanowień takiego rozrządzenia.

Art. 22 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 należy odczytywać w świetle jego motywu 39, zgodnie z którym wybór prawa może wynikać z treści rozrządzenia na wypadek śmierci, w szczególności gdy zmarły poczynił odniesienie do konkretnych przepisów prawa państwa swojego obywatelstwa.

Wyrok TSUE z dnia 16 lipca 2020 r., C-80/19

Standard: 80504 (pełna treść orzeczenia)