Prawo właściwe dla ogółu spraw spadkowych; statut spadkowy; zasada jednolitości statutu spadkowego

Art. 21 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012, który wyraża zasadę, że prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym spadkodawca miał miejsce zwykłego pobytu (wyjątek przewiduje art. 21 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012). Prawo to odnosi się do dziedziczenia wszystkich składników majątku spadkowego, w tym do nieruchomości, niezależnie od tego, w którym państwie znajdują się lub są położone (zasada jednolitości statutu spadkowego).

Pobyt zwykły określa się jako miejsce ześrodkowania życiowych interesów osoby fizycznej, miejsce, w którym znajduje się główne centrum egzystencji danej osoby, przy czym uwzględnienia wymagają okoliczności natury osobistej i zawodowej, oceniane głównie pod katem czynników obiektywnych. Istotnych wskazówek dotyczących okoliczności, które wymagają uwzględnienia dostarcza motyw 23 i 24 Rozporządzenia nr 650/2012. Motywy te wskazują po pierwsze, że „ aby ustalić miejsce zwykłego pobytu, organ zajmujący się sprawą spadkową powinien dokonać ogólnej oceny okoliczności życia zmarłego w latach poprzedzających jego śmierć i w chwili śmierci, uwzględniając wszystkie istotne elementy faktyczne, w szczególności czas trwania i regularność obecności zmarłego w danym państwie oraz warunki i powody tej obecności". Dalej w motywie 24 preambuły do Rozporządzenia Nr 650/2012 dodano, że miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy określa " ośrodek interesów jego życia rodzinnego i społecznego".

Pojęcie "miejsca zwykłego pobytu" było analizowane w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w kontekście rozporządzeń Brukselskich I, II, II bis i III. W wyroku z dnia 22grudnia 2010 r. w sprawie C-497/10, Barbara Mercredi v. R. C. Trybunał wskazał na konieczność odróżnienia "zwykłego pobytu" od jedynie czasowej obecności w danym miejscu. W ocenie Trybunału, zwykły pobyt musi się charakteryzować pewną długością, która odzwierciedli dostateczny stopień trwałości osoby z określonym miejscem. Przy długim czasie przebywania w danym miejscu, dla ustalenia miejsca zwykłego pobytu powinny wystarczyć kryteria obiektywne.

W wyroku z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-90/97, Robin Swaddling v. A. O.) Trybunał wskazał, że ustalając miejsce zwykłego pobytu należy brać pod uwagę rozmaite kryteria, jak np. sytuację rodzinną podmiotu, przyczynę przesiedlenia, długość pobytu, stabilność pobytu, posiadanie stałego zatrudnienia itp.

Postanowienie SR w Soopocie z dnia 25 października 2022 r., I Ns 180/22

Standard: 80401 (pełna treść orzeczenia)

Odstępstwo od statutu spadkowego, przewidzianego w art. 21 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012 przewiduje art. 28 rozporządzenia nr 650/2012, ograniczając je do ważności oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod względem formy. W świetle tego przepisu wystarczające jest spełnienie wymogów prawa państwa, w którym osoba składające oświadczenie ma miejsce zwykłego pobytu.

Wyrok SR dla miasta stołecznego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2021 r., I Ns 1114/21

Standard: 80404 (pełna treść orzeczenia)