Przyjęcie przekazu przez przekazanego (art. 921[2] § 1 k.c.)
Przekaz i papiery wartościowe (art. 921[1] – 921[16] k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Z samego przekazu nie wynika zobowiązanie przekazanego w stosunku do odbiorcy przekazu do spełnienia świadczenia na jego rzecz. Zobowiązanie takie powstanie, gdy przekazany przyjmie przekaz. Przekazany nie ma jednak obowiązku przyjęcia przekazu. Wprawdzie zgodnie z art. 921[4] k.c., jeżeli przekazany jest dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on zobowiązany wobec niego do zadośćuczynienia przekazowi, jednak nie oznacza to obowiązku przyjęcia przekazu, ale obowiązek spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy.
Złożenie oświadczenia o przyjęciu przekazu oznacza, że powstaje zobowiązanie przekazanego wobec odbiorcy przekazu do spełnienia świadczenia objętego przekazem. Powstanie takiego zobowiązania nie powoduje jednak, że jednocześnie umorzeniu ulega dług przekazującego (pozwanego) wobec odbiorcy przekazu. Zgodnie z art. 921[5] k.c., jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej. Oznacza to, że w wyniku przyjęcia przekazu odbiorca uzyskuje dodatkowego dłużnika i może żądać zaspokojenia zobowiązania zarówno od przekazującego (tak jak do tej pory), jak również od przekazanego, który przyjął przekaz. Z tego powodu przyjęcie przekazu nie powoduje skutku w postaci zmiany dłużnika, co oznacza, że nie ma do niego zastosowania art. 519 k.c. – dotychczasowy dłużnik co do zasady nadal pozostaje dłużnikiem aż do chwili spełnienia świadczenia.
Spełnienie świadczenia przez przekazanego, który przyjął przekaz, powoduje podwójny skutek. Z jednej strony umarza jego własne zobowiązanie z tytułu przyjęcia przekazu, z drugiej natomiast umarza także zobowiązanie przekazującego wobec odbiorcy przekazu.
Przekazany, który przyjął przekaz, może spełnić świadczenie także w ten sposób, że dokona potrącenia własnej wierzytelności, która służy mu wobec odbiorcy przekazu z wierzytelnością odbiorcy powstałą w wyniku przyjęcia przekazu. Możliwość dokonania potrącenia wynika w tym wypadku zarówno z reguł ogólnych, jak i z przepisów o przekazie.
Zgodnie z art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swą wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli spełnione są dalsze przesłanki wskazane w tym przepisie. Przesłanka istnienia przeciwstawnych (wzajemnych) wierzytelności jest niewątpliwie spełniona, jeżeli przekazanemu, który przyjmuje przekaz, przysługuje jednocześnie własna wierzytelność w stosunku do odbiorcy przekazu. Ponadto zgodnie z art. 921[2] § 2 k.c. przekazany może powoływać się na zarzuty, które służą mu osobiście wobec odbiorcy przekazu, do których to zarzutów zalicza się także zarzut potrącenia.
Faktycznego spełnienia świadczenia przez przekazanego na rzecz odbiorcy nie można co do zasady uznać za przyjęcie przekazu. Sytuacja w tej mierze jest oczywista, jeżeli spełnienie dotyczy całego przekazanego świadczenia – zaciągnięcie przez przekazanego zobowiązania wobec odbiorcy przekazu do spełnienia świadczenia byłoby bezprzedmiotowe, skoro świadczenie to jest jednocześnie spełniane. Teoretycznie możliwa jest sytuacja, w której spełnieniu części świadczenia towarzyszyć będzie wola zaciągnięcia zobowiązania co do pozostałej części. Taka wola nie wynika jednak z samego częściowego zaspokojenia wierzyciela, a musiałaby zostać wywiedziona z okoliczności, w tym przede wszystkim z oświadczeń towarzyszących spełnieniu częściowego świadczenia. Sytuacja jest w tym przypadku zbliżona do występującego poza stosunkiem przekazu przypadku częściowego spełnienia świadczenia przez dłużnika, które w braku innych danych nie może zostać zinterpretowane jako uznanie długu co do pozostałej części. W zależności od okoliczności uzasadnione może nawet być rozumowanie, że skoro dłużnik spełnił tylko część obciążającego go świadczenia, to stanowi to wyraz jego stanowiska, że jedynie w tej części świadczenie jest rzeczywiście należne.
Wyrok SN z dnia 5 czerwca 2024 r., II CSKP 2203/22
Standard: 81959 (pełna treść orzeczenia)
Zgodnie z treścią art. 921[2]; § 1 k.c. jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje, obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w przekazie. Sam przekaz nie stwarza bowiem bezpośredniego stosunku zobowiązaniowego między przekazanym a odbiorcą przekazu.
Na podstawie przekazu jego odbiorca nie może dochodzić świadczenia od przekazanego. Bezpośrednio stosunek zobowiązaniowy między przekazanym a odbiorcą przekazu (tzw. stosunek zapłaty) powstaje dopiero wówczas, gdy przekazany wyrazi wobec niego zgodę (tzw. akcept) na wykonanie przekazu.
Przyjęcie przekazu stanowi zatem odrębną od przekazu jednostronną czynność prawną zobowiązującą przekazanego, której treścią jest zobowiązanie się przekazanego wobec odbiorcy do spełnienia przekazanego świadczenia. Dopiero na tej podstawie odbiorcy przekazu służy odpowiednie roszczenie.
Oświadczenie przekazanego o przyjęciu przekazu może być złożone odbiorcy przekazu ze skutkami wynikającymi z art. 921[1]; § 1 k.c. w dowolnej formie, na przykład w ten sposób, że przekazujący wyda odbiorcy przekazu dokument, na którym znajduje się już pisemne oświadczenie przekazanego, że przekaz przyjmuje.
W odniesieniu do oświadczenia o przyjęciu przekazu znajduje zastosowanie ogólna reguła z art. 61 § 1 zdanie 1 k.c., zgodnie z którą oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Natomiast w razie niezłożenia takiego oświadczenia, nie dochodzi do powstania stosunku prawnego pomiędzy przekazanym i odbiorcą. Odbiorcy nie przysługuje uprawnienie do żądania wykonania przekazu (tak: wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 526/09; wyrok SN z dnia 7 sierpnia 2014 r., II CSK 636/13).
Oświadczenie o przyjęciu przekazu jest jednostronną czynnością prawną przekazanego i musi być skierowane do odbiorcy przekazu w celu wykreowania nowego stosunku obligacyjnego.
Wyrok SR dla m. st. Warszawy z dnia 9 lipca 2015 r., II C 276/15
Standard: 5153 (pełna treść orzeczenia)