Warunki wyboru prawa właściwego; wybór wyraźny i pewny, rzeczywisty

Artykuł 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) należy interpretować w ten sposób, że: nie stoi on na przeszkodzie klauzuli wyboru prawa właściwego zawartej w ogólnych warunkach umowy lub w odrębnym dokumencie, do którego umowa ta odsyła i który został przekazany konsumentowi, pod warunkiem że klauzula ta informuje konsumenta o tym, że korzysta on w każdym razie na podstawie art. 6 ust. 2 tego rozporządzenia z ochrony, jaką zapewniają mu bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa państwa, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.

Rozporządzenie Rzym I przewiduje w rozdziale II jednolite przepisy, które ustanawiają zasadę, zgodnie z którą pierwszeństwo przyznaje się woli stron.

Zgodnie z zasadą ogólną ustanowioną w art. 3 rozporządzenia Rzym I, umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Ustęp 1 tego artykułu wymaga jednak, aby ten wybór był wyraźny lub w sposób pewny wynikał z postanowień umowy lub okoliczności sprawy.

Konsument korzysta ze szczególnej ochrony, wprowadzonej dyrektywą 93/13 i opartej na założeniu, iż konsument znajduje się w gorszym położeniu niż przedsiębiorca, zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania, i w związku z tym godzi on się na postanowienia umowne sporządzone uprzednio przez przedsiębiorcę, nie mając wpływu na ich treść (zob. podobnie wyrok z dnia 23 kwietnia 2015 r., Van Hove, C‑96/14).

Klauzula wyboru prawa właściwego zawarta w ogólnych warunkach sprzedaży przedsiębiorcy, które nie były indywidualnie negocjowane, zgodnie z którą do danej umowy znajduje zastosowanie prawo państwa członkowskiego siedziby danego przedsiębiorcy, jest nieuczciwa w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, jeżeli wprowadza konsumenta w błąd, wywołując u niego wrażenie, że jedynie to prawo ma zastosowanie do tej umowy, nie informując go o tym, że zgodnie z art. 6 ust. 2 rozporządzenia Rzym I korzysta on również z ochrony przyznanej mu na podstawie bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, które byłoby właściwe w braku tej klauzuli (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., Verein für Konsumenteninformation, C‑191/15), a mianowicie przepisów prawa państwa, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.

Art. 6 ust. 2 rozporządzenia Rzym I stanowi bowiem, że w umowie zawartej przez konsumenta z przedsiębiorcą strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego dla tej umowy, uściślając jednak, że wybór ten nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu na mocy przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, które w braku wyboru byłoby właściwe na podstawie art. 6 ust. 1 tego rozporządzenia przewidującego, że taka umowa podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu (zob. podobnie wyrok z dnia 10 lutego 2022 r., ShareWood Switzerland, C‑595/20).

Wyrok TSUE z dnia 14 września 2023 r., C-821/21

Standard: 80246 (pełna treść orzeczenia)

W odniesieniu do postanowienia przewidującego stosowanie prawa państwa siedziby sprzedawcy, że jest on zasadniczo zobowiązany do poinformowania konsumenta o istnieniu bezwzględnie obowiązujących przepisów, takich jak art. 6 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 593/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) (Dz.U. 2008, L 177, s. 6), który stanowi, że wybór prawa właściwego nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu przez przepisy, których nie można wyłączyć w drodze umowy na mocy prawa, które byłoby właściwe w braku wyboru prawa (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., Verein für Konsumenteninformation, C-191/15). Z orzecznictwa nie wynika jednak, by przedsiębiorca był również zobowiązany do uprzedniego poinformowania konsumenta przed zawarciem umowy o ogólnych przepisach proceduralnych prawa krajowego jego państwa miejsca zamieszkania, takich jak przepisy dotyczące rozkładu ciężaru dowodu, a także o związanym z nimi orzecznictwie.

Wyrok TSUE z dnia 19 września 2019 r., C-34/18

Standard: 82498 (pełna treść orzeczenia)