Prawo właściwe dla indywidualnych umów o pracę w rozporządzeniu nr 593/2008

Stosowanie art. 8 rozporządzenia Rzym I wymaga przede wszystkim zidentyfikowania przez sąd rozpatrujący spór prawa, które miałoby zastosowanie w przypadku braku wyboru prawa, i ustalenia, zgodnie z tym prawem, przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, a następnie – porównania przez ten sąd poziomu ochrony zapewnionego pracownikowi przez te przepisy z poziomem ochrony przewidzianym w prawie wybranym przez strony. Jeżeli te ostatnie przepisy zapewniają wyższy poziom ochrony, to należy zastosować właśnie te przepisy (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., SC Gruber Logistics, C‑152/20 i C‑218/20).

Wyrok TSUE z dnia 18 stycznia 2024 r., C-46/22 P

Standard: 80452 (pełna treść orzeczenia)

Artykuł 8 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) należy interpretować w ten sposób, że jeżeli strony umowy dokonały wyboru prawa, któremu podlega indywidualna umowa o pracę, a prawo to nie jest prawem właściwym na podstawie art. 8 ust. 2, 3 lub 4, należy wykluczyć zastosowanie tego ostatniego, z wyjątkiem „przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy” na mocy owego prawa w rozumieniu art. 8 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia, do których mogą co do zasady należeć przepisy dotyczące płacy minimalnej.

Artykuł 8 rozporządzenia nr 593/2008 należy interpretować w ten sposób, że:

–  po pierwsze, uważa się, że strony indywidualnej umowy o pracę dysponują swobodą wyboru prawa właściwego mającego zastosowanie do owej umowy, nawet jeśli postanowienia umowy są uzupełniane przez przepisy prawa krajowego zgodnie z przepisem prawa krajowego, z zastrzeżeniem, że ów przepis prawa krajowego nie zmusza stron umowy do wyboru prawa krajowego jako prawa właściwego dla umowy; i

–  po drugie, uważa się, że strony indywidualnej umowy o pracę dysponują co do zasady swobodą wyboru prawa właściwego mającego zastosowanie do owej umowy, nawet jeśli klauzula wyboru prawa została zredagowana przez pracodawcę, a pracownik ograniczył się do jej zaakceptowania.

Artykuł 8 rozporządzenia Rzym I ustanawia szczególne przepisy kolizyjne dla indywidualnych umów o pracę, które to przepisy znajdują zastosowanie, w sytuacji gdy w ramach wykonania takich umów praca jest świadczona przynajmniej w jednym państwie członkowskim niebędącym państwem, którego prawo zostało wybrane.

Artykuł ten przewiduje w ust. 1, że indywidualna umowa o pracę podlega prawu wybranemu przez strony zgodnie z art. 3 tego rozporządzenia i że taki wybór prawa nie może jednak prowadzić do pozbawienia pracownika ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie w przypadku braku wyboru byłoby właściwe zgodnie z ust. 2, 3 i 4 owego artykułu.

Jeśli owe bezwzględnie obowiązujące przepisy zapewniają pracownikowi lepszą ochronę aniżeli przepisy prawa wybranego przez strony, mają one pierwszeństwo przed przepisami prawa wybranego; prawo wybrane przez strony znajdzie zastosowanie do stosunku umownego w pozostałym zakresie.

Art. 8 ust. 2 rozporządzenia Rzym I odsyła do prawa państwa, w którym lub – gdy takiego brak – z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę w wykonaniu umowy.

Celem art. 8 rozporządzenia Rzym I jest zagwarantowanie, w zakresie, w jakim to możliwe, poszanowania przepisów zapewniających ochronę pracownika przewidzianych przez prawo państwa, w którym pracownik ten wykonuje swoją działalność zawodową (zob. podobnie wyrok z dnia 18 października 2016 r., Nikiforidis, C‑135/15).

Prawidłowe stosowanie art. 8 rozporządzenia Rzym I wymaga zatem w pierwszej kolejności zidentyfikowania przez sąd krajowy prawa, które miałoby zastosowanie w przypadku braku wyboru, i ustalenia zgodnie z tym prawem przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, a w drugiej kolejności – porównania przez ten sąd poziomu ochrony zapewnionego pracownikowi przez te przepisy z poziomem ochrony przewidzianym przez prawo wybrane przez strony. Jeżeli te ostatnie przepisy zapewnią lepszą ochronę, to należy zastosować właśnie je.

Wyrok TSUE z dnia 15 lipca 2021 r., C-152/20

Standard: 80261 (pełna treść orzeczenia)