Ratio legis odrębnego postępowania sądowego, którego celem ustalenie uznania danego orzeczenia (art. 1148 k.p.c.)

W świetle art. 1145 K.p.c. zasadą jest, że orzeczenia sądów państw obcych wydawane w sprawach cywilnych podlegają uznaniu w Polsce z mocy prawa (uznanie ex lege), chyba że istnieją przeszkody określone w art. 1146 K.p.c. Istota instytucji uznania zagranicznych orzeczeń sprowadza się do przeniesienia skutków prawnych orzeczenia wydanego w jednym państwie, na obszar innego państwa.

System automatycznego uznania zagranicznego orzeczenia oznacza, że nie jest konieczne przeprowadzenie odrębnego postępowania i wydanie władczego aktu przez polski organ państwowy, aby zagraniczne orzeczenie wywoływało skutki prawne na terytorium Polski.

Ocena, czy orzeczenie zagraniczne staje się skuteczne dokonywana jest ad hoc przez polski organ państwowy, przed którym toczy się postępowanie, dla którego wyniku znaczenie ma zagraniczne orzeczenie. Każdy organ państwowy samodzielnie ocenia, czy dane orzeczenie spełnia przesłanki uznania. Ocena ta nie wiąże jednak innych organów, które mogą w tym zakresie dojść do odmiennych wniosków, albowiem kwestia uznania jest rozpatrywana każdorazowo jako kwestia wstępna (por. T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), Warszawa 2012, s. 550.).

Z uwagi na to, że kwestia ta może budzić wątpliwości i być oceniana w odmienny sposób przez poszczególne organy, w postępowaniu w którym powoływane jest zagraniczne orzeczenie, systemowi temu towarzyszy rozwiązanie pozwalające zainteresowanym podmiotom na przeprowadzenie odrębnego postępowania sądowego, którego celem jest wiążące dla tych podmiotów oraz sądów i innych organów ustalenie uznania danego orzeczenia.

Stosownie do art. 1148 § 1 K.p.c. każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić do sądu z wnioskiem o ustalenie, że orzeczenia sądu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu.

Wyrok NSA z dnia 6 maja 2015 r., II OSK 2372/13

Standard: 80059 (pełna treść orzeczenia)