Status konsumenta w ramach tzw. stadium przedkontraktowego (etapu zawierania umowy)
Pojęcie i status konsumenta Negocjacje w celu zawarcia umowy (art. 72 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W świetle art. 22[1] k.c. konsumentem może być wyłącznie osoba fizyczna, i to tylko wówczas, gdy dokonuje czynności prawnej z przedsiębiorcą. Ponadto czynność ta ma nie być bezpośrednio związana z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Ujęcie to zdaje się prima vista eliminować z ram zakresu podmiotowego konsumentów podmioty, które - chociaż pozostają w słabszej pozycji w obrocie gospodarczym względem profesjonalistów - lecz w ramach relacji z przedsiębiorcą (niekoniecznie wprost o charakterze cywilnoprawnym) nie dokonują czynności prawnej.
Samo złożenie oświadczenia woli wobec przedsiębiorcy może z uwagi na literalne brzmienie art. 22[1] k.c. być konieczne dla przyznania osobie fizycznej – nieprofesjonaliście statusu konsumenta, o ile dojdzie i do chwili, w której dojdzie do dokonania czynności prawnej, której to oświadczenie stanowi element. Przykładowo, w wyroku z 16 kwietnia 2015 r., III SK 42/14, Sąd Najwyższy uznał, że w myśl art. 22[1] k.c. dla uzyskania statusu konsumenta wystarczające jest dokonanie jednostronnej czynności prawnej, którą stanowi złożenie oświadczenia woli, o którym mowa w art. 829 § 2 k.c.
Innymi słowy, definicja z art. 22[1] k.c. nie obejmuje wprost konsumenta jako osoby działającej w ramach tzw. stadium przedkontraktowego (etapu zawierania umowy). bez zamiaru kształtowania nowego stosunku cywilnoprawnego (np. w przypadku możliwości zwrócenia się do przedsiębiorcy z żądaniem określonych informacji) czy też wówczas, gdy stosunek cywilnoprawny jest efektem zachowania przedsiębiorcy i powstaje z mocy ustawy (np. wskutek stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesu konsumentów, zob. art. 24 i n. ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 275 ze zm. implementująca dyrektywę 2009/22/WE w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, Dz. Urz. UE nr L 110; zob. też wyrok SN z 23 maja 2017 r., III SK 35/16).
W niniejszej sprawie osobami mającymi status konsumentów, są nabywcy lokali, którzy co prawda nie dokonali z przedsiębiorcą (bankiem) czynności prawnej, lecz stali się stroną sporu z tym, kto jako profesjonalista (osoba działająca w ramach określonej działalności – tu kredytowej) stał się beneficjentem zabezpieczenia udzielonego mu przez innego przedsiębiorcę (dewelopera). Osoby te mają status konsumenta nie tylko wobec strony umowy (dewelopera), od której nabyli lokale, lecz również wobec banku. Nabycie lokalu następujące bez wskazania celu gospodarczego, dla którego zwarta zostaje umowa, nie może być traktowane jako dokonane przez profesjonalistę, jeżeli z treści zawartej umowy nie wynika wprost taki jej cel.
Wyrok SN z dnia 8 grudnia 2022 r., II CSKP 110/22
Standard: 79891 (pełna treść orzeczenia)
Powództwo, które ma na celu stwierdzenie odpowiedzialności przedsiębiorcy za uchybienie zobowiązaniom przedumownym wobec kontrahenta będącego konsumentem należy uznać za nierozerwalnie związane z umową zawartą pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą.
Powództwo w sprawie opiera się na przepisach krajowych dotyczących ochrony konsumentów, a mianowicie na spoczywającym na dostawcy obowiązku udzielenia konsumentom informacji i porady oraz ostrzeżenia ich w odniesieniu do świadczonych usług i rodzajów ryzyka, na które są oni narażeni, przed zawarciem umowy. Powództwo to ma zatem na celu stwierdzenie odpowiedzialności przedsiębiorcy za uchybienie zobowiązaniom przedumownym wobec kontrahenta będącego konsumentem.
Powyższego wniosku nie podważa okoliczność, że powództwo wytoczone przez AU zmierza do powstania odpowiedzialności przedsiębiorcy, w szczególności z tytułu culpa in contrahendo, o której mowa w art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 864/2007, mającej zastosowanie do zobowiązań pozaumownych. Przeciwnie, należy przypomnieć, że art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 864/2007 przewiduje, że prawem właściwym dla zobowiązań pozaumownych wynikających z kontaktów handlowych mających miejsce przed zawarciem umowy, bez względu na to czy doszło do jej zawarcia, jest prawo właściwe dla umowy albo prawo, które byłoby dla niej właściwe, gdyby została ona zawarta.
Wyrok TSUE z dnia 2 kwietnia 2020 r., C-500/18
Standard: 81377 (pełna treść orzeczenia)