Podstawa świadczenia w rozumieniu w art. 410 § 2 k.c.

Przez podstawę świadczenia, o jakiej mowa w art. 410 § 2 k.c., należy rozumieć stosunek materialnoprawny, z którego wynika obowiązek świadczenia, a nie orzeczenie lub decyzję, które jedynie stwierdzają istnienie stosunku prawa materialnego i wywołują – w związku z tym stwierdzeniem – przede wszystkim skutki procesowe. Podstawy świadczenia spełnionego w związku z wydaniem orzeczenia (zarówno prawomocnego, jak i nieprawomocnego, lecz natychmiast wykonalnego) należy poszukiwać w stosunku materialnoprawnym, którego orzeczenie dotyczy, a nie w samym orzeczeniu.

Przyjęcie odmiennego założenia prowadziłoby do trudnych do zaakceptowania konsekwencji. Stosownie do tego należałoby bowiem uznać, że w razie spełnienia świadczenia w związku z wydaniem w toku postępowania orzeczenia, które zostało następnie uchylone, podstawa tego świadczenia upada i świadczenie podlega zwrotowi, nawet jeżeli w orzeczeniu kończącym postępowanie zostanie przesądzone, iż w świetle treści stosunku materialnoprawnego było ono należne. Ustalenie takie nie zmieniałoby przecież tego, że podstawa świadczenia (uchylone orzeczenie) upadła.

Wyrok SN z dnia 14 grudnia 2023 r., II CSKP 1908/22

Standard: 79624 (pełna treść orzeczenia)