Wznowienie postępowania w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania

Kwestia kosztów postępowania jest nie tylko immanentnie związana z danym postępowaniem, a więc nieautonomiczna, ale także zapadłe w tej kwestii orzeczenia nie mają charakteru definitywnego, skoro ustawodawca przewiduje możliwość wydania postanowienia uzupełniającego w przedmiocie kosztów. Tym samym orzeczenia o kosztach sądowych nie mogą być przedmiotem wznowienia postępowania.

W odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, problem wznowienia postępowania w przedmiotowej sprawie pojawił się w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 października 2023 r. w sprawie o sygn. akt SK 105/20 (w składzie: Piotr Pszczółkowski - przewodniczący, Zbigniew Jędrzejewski, Mariusz Muszyński, Bogdan Święczkowski i Andrzej Zielonacki - sprawozdawca). ‎W orzeczeniu tym stwierdzono, że: „§ 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r., poz. 1964) jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 42 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Ponadto w końcowym fragmencie uzasadnienia tego wyroku wskazano, że: „Skutkiem niniejszego wyroku jest utrata mocy obowiązującej § 15 ust. 2 r.o.c.a, czyli usunięcie z systemu prawnego przepisu nakazującego w sprawach, w których nie przeprowadzono rozprawy, stosowanie wyłącznie stawki minimalnej właściwej dla odnośnego postępowania. Skarżący oraz inne podmioty zainteresowane mają prawo do wzruszenia rozstrzygnięć kosztowych, wydanych w oparciu o § 15 ust. 2 r.o.c.a., na zasadzie art. 190 ust. 4 Konstytucji oraz właściwych przepisów proceduralnych”.

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że pojęcie „wznowienie postępowania”, którym ustawodawca posłużył się w art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, nie jest tożsame ze wznowieniem postępowania sensu stricto, a oznacza raczej wszelkie środki prawne, dzięki którym można osiągnąć efekt w postaci ponownego rozstrzygnięcia sprawy, według stanu prawnego po wyeliminowaniu niekonstytucyjnych przepisów. W zakresie kosztów postępowania takiej podstawy procesowej, dla przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją, upatruje się ‎w art. 626 § 2 k.p.k. (por. Jarosław Matras, Komentarz do art. 540 k.p.k., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, wyd. III (red.) Katarzyna Dudka, publ. Lex, teza 4).  Dlatego też strona powinna ubiegać się o wydanie uzupełniającego postępowania w sprawie kosztów, nie w drodze nadzwyczajnych środków odwoławczych, ale w drodze postanowienia uzupełniającego (zob. postanowienie SN z 4 lutego 2015 r., V KK 342/14). Ich rolą nie jest bowiem konwalidacja uchybień, które mogą zostać naprawione w zwykłym postępowaniu (zob. postanowienie SN z 23 października 2019 r., IV KO 116/19).

Postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2024 r., I KO 107/23

Standard: 79608 (pełna treść orzeczenia)

Art. 626 § 2 k.p.k. stanowi, że „jeżeli w orzeczeniu wymienionym w § 1 nie zamieszczono rozstrzygnięcia o kosztach, jak również gdy zachodzi konieczność dodatkowego ustalenia ich wysokości lub rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wykonawczego, orzeczenie w tym przedmiocie wydaje odpowiednio sąd pierwszej instancji, sąd odwoławczy, a w zakresie dodatkowego ustalenia wysokości kosztów także referendarz sądowy właściwego sądu”. Należy zatem uznać, że kwestia kosztów postępowania (w tym zastępstwa procesowego) jest nie tylko immanentnie związana z danym postępowaniem (a więc nieautonomiczna), ale i zapadłe co do niej orzeczenia nie mają charakteru definitywnego, skoro ustawodawca przewiduje możliwość wydania postanowienia uzupełniającego w przedmiocie kosztów. Tym samym, objęte wnioskiem obrońcy postanowienia Sądów Okręgowego i Apelacyjnego w Poznaniu, nie mają charakteru orzeczeń kończących postępowanie, a więc zaskarżalnych w postępowaniu wznowieniowym.

Zarządzenie SN z dnia 20 grudnia 2023 r., I KO 115/23

Standard: 79616 (pełna treść orzeczenia)