Wyłączenie zasady z art. 4 k.k. z mocy przepisu ustawy nowelizującej, nakazującej stosowanie nowych przepisów

Przepis art. 4 § 1 k.k. nie ma charakteru przepisu absolutnego, a więc, że zasada w nim wyrażona obowiązuje zawsze i wszędzie. Zasada stosowania ustawy poprzedniej, jeżeli jest ona względniejsza dla sprawcy, nie ma bowiem w ogóle zastosowania, gdy przepisy ustawy nowej (nowelizującej) nakazują bezpośrednie stosowanie – po ich wejściu w życie – przepisów nowych, a więc w sposób jednoznaczny wyłączają zastosowanie art. 4 § 1 k.k. (zob. postanowienie SN z dnia 28 sierpnia 2013 r., V KK 160/13).

Norma intertemporalna zawarta w art. 4 § 1 k.k. znajduje zastosowanie, jeżeli w ustawie nie przewidziano stosownych uregulowań przewidujących odmienne reguły rozstrzygające o kolizji ustaw w czasie (zob. wyrok SN z dnia 18 lipca 2023 r., I KK 176/23). Jest zresztą rzeczą oczywistą i niekwestionowaną tak w orzecznictwie, jak i literaturze przedmiotu, że przepisy wprowadzające nowe ustawy karne niejednokrotnie zawierają normy przejściowe, wskazujące na sposoby stosowania nowej ustawy do czynów popełnionych przed jej wejściem w życie i mają one pierwszeństwo przed regułą zawartą w art. 4 § 1 k.k. (zob. wyrok SN z dnia 23 maja 2023 r., V KK 234/22).

Postanowienie SN z dnia 16 stycznia 2024 r., IV KK 341/23

Standard: 79601 (pełna treść orzeczenia)

Skład Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu z 9 marca 2022 r. (I KZP 12/21, że „norma intertemporalna zawarta w art. 2 § 1 k.w. (podobnie, jak w art. 4 § 1 k.k. i art. 2 § 2 k.k.s.) znajduje zastosowanie do uregulowań epizodycznych zawartych w ustawie albo aktach wykonawczych, które uszczegóławiają przepisy ustawowe albo stanowią ich wypełnienie (przepisy blankietowe), jeżeli w ustawie nie przewidziano stosownych uregulowań przewidujących odmienne reguły rozstrzygające o kolizji ustaw w czasie.”

Wyrok SN z dnia 18 lipca 2023 r., I KK 176/23

Standard: 79602 (pełna treść orzeczenia)