Prawo dziecka, które nie ukończyło 13 lat do zachowania dotychczasowego nazwiska

Zmiana nazwiska, którego członem staje się nazwisko rodzica niewykazującego dotychczas zainteresowania dzieckiem albo negatywnie ocenianego w środowisku np. z powodu działalność przestępczej, jest nie do akceptacji z punktu widzenia ogólnie przyjętych norm moralnych. Innymi słowy, decyzje rodziców w przedmiocie nazwiska dziecka niekiedy w sposób oczywisty mogą kolidować z dobrem dziecka. Nie można uznać, aby te elementy oceny sytuacji, w jakiej znajdzie się dziecko po zmianie jego nazwiska miały znaczenie tylko wtedy, gdy dziecko osiągnie granicę wieku przewidzianą w art. 89 § 1 k.r.o., a decyzje podejmowane przez rodziców dziecka co do nazwiska dziecka przed ukończeniem przez niego tej granicy nie mogły kolidować z dobrem dziecka. Tymczasem zasadę kierowania się dobrem dziecka sądy powinny mieć także na względzie w razie wystąpienia konfliktu w relacjach pomiędzy rodzicami i dziećmi.

Orzeczenie sądowe w przedmiocie nazwiska dziecka nie może naruszać w konkretnych okolicznościach rozpoznawanej sprawy zasady uwzględniania dobra dziecka, która ma podstawę w Konstytucji oraz przepisach Konwencji o ochronie praw dziecka. Nie jest uzasadnione różnicowanie poziomu ochrony prawnej – prawa do zachowania dotychczasowego nazwiska dziecka stanowiącego element stanu cywilnego – dzieci w zależności od osiągniętego przez nie wieku. Oczywiste są motywy ustanowienia przez ustawodawcę granicy wieku, w którym dziecko może odnośnie do zmiany nazwiska wyrazić zgodę samodzielnie. Tam jednak, gdzie ze względu na rozwój psychofizyczny dziecka nie jest ono zdolne wyrazić swojej woli samodzielnie, prawo oceny tej kwestii powinny mieć zachowane sądy z punktu widzenia dobra dziecka. Zatem Sąd drugiej instancji, orzekając w przedmiocie nazwiska małoletniego pozwanego dziecka, mógł wbrew literalnej wykładni art. 89 § 1 w zw. z § 2 k.r.o. pozostawić dotychczasowe nazwisko małoletniej pozwanej, jeżeli jego zmiana byłaby sprzeczna z dobrem dziecka.

Wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2023 r., II CSKP 1569/22

Standard: 79536 (pełna treść orzeczenia)