Klauzula rebus sic stantibus jw art. 62 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów

W prawie międzynarodowym obowiązywanie normy pozwalającej stronom na uznanie traktatu za wygasły - lub zwolnienie się od niektórych zobowiązań -w wypadku istotnej zmiany okoliczności w zasadzie nie jest kwestionowane. Podkreśla się, że pomimo wagi zasady trwałości umów międzynarodowych (pacta sunt servanda) nie są one niewzruszalne.

Obecnie klauzula rebus sic stantibus jest przedmiotem wyraźnej regulacji w art. 62 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów, sporządzonej w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r. (Dz. U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439 -dalej: „Konwencja wiedeńska”). Może ona jednak być uznawana - jak wskazuje się w piśmiennictwie - również za normę zwyczajową prawa międzynarodowego.

Przyjmuje się, że zmiana okoliczności, aby stanowiła podstawę do zastosowania normy rebus sic stantibus, musi być rzeczywista i skuteczna. Powstała sytuacja powinna radykalnie różnić się od układu stosunków decydujących o zawarciu traktatu i istniejących w chwili jego zawarcia.

Zmianę uważa się zaś za skuteczną, jeżeli wywiera ona radykalny wpływ na możliwość lub użyteczność wykonywania traktatu.

W piśmiennictwie podkreśla się tendencję do zawężania możliwości powoływania się na omawianą klauzulę jedynie do takich sytuacji, które stanowią zmianę okoliczności o charakterze zasadniczym.

Wyrok SN z dnia 15 grudnia 2016 r., II CSK 634/15

Standard: 79532 (pełna treść orzeczenia)