Oddalenie powództwa na podstawie art. 191[1] k.p.c. z powodu oczywistej bezzasadności

Ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469, dalej – „ustawa nowelizująca”) wprowadzono do kodeksu postępowania cywilnego przepisy mające na celu uproszczenie postępowania, jeżeli z treści pozwu i załączników oraz okoliczności dotyczących sprawy, a także faktów, o których mowa w art. 228 k.p.c., wynika oczywista bezzasadność powództwa. Regulacje te – w zakresie postępowania przed sądem pierwszej instancji – umożliwiają m.in. oddalenie powództwa na posiedzeniu niejawnym, bez uprzedniego doręczenia pozwu pozwanemu (scil. „osobie wskazanej jako pozwany”) (art. 191[1] § 3 k.p.c.) i ograniczenie uzasadnienia wyroku do wyjaśnienia, z jakich przyczyn powództwo zostało uznane za oczywiście bezzasadne (art. 191[1] § 4 k.p.c.).

Uproszczony sposób postępowania z powództwem zakwalifikowanym jako oczywiście bezzasadne ma wyjątkowy charakter m.in. w tym aspekcie, że prowadzi do wydania wyroku ze skutkami prawomocności materialnej (art. 365 w związku z art. 366 k.p.c.) wobec osoby, której nie doręczono pozwu ani wyroku. Podłoża tego rozwiązania można poszukiwać jedynie w typowej dla procesu kontradykcji interesów stron w zestawieniu z założeniem, że interes pozwanego nie jest zagrożony, skoro wyczerpuje się w prawomocnym oddaleniu powództwa.

Odmienna struktura podmiotowa i brak typowej dla procesu kolizji interesów uczestników powodują tym samym, że próba badania zasadności wniosku wszczynającego postępowanie nieprocesowe w pierwszej i drugiej instancji jedynie na podstawie twierdzeń wniosku (apelacji), z pominięciem wysłuchania zainteresowanych, których praw dotyczy wynik postępowania, stanowiłaby metodologiczną anomalię, sprzeczną z istotą trybu nieprocesowego.

Postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 2024 r., I CSK 695/23

Standard: 79501 (pełna treść orzeczenia)