Oświadczenie o potrąceniu złożone w procesie i poza procesem
Oświadczenie o potrąceniu (art. 499 k.c.)
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 14 stycznia 2008r. IV CSK 356/08 od potrącenia jako czynności materialnoprawnej, odróżnić trzeba zarzut potrącenia będący czynnością procesową, to do dokonania potrącenia może dojść zarówno w trakcie postępowania sądowego jak i poza nim.
Oświadczenie o potrąceniu, o którym mowa w art. 499 k.c., jest czynnością materialnoprawną powodującą – w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. – odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu oddalenia powództwa w całości lub w części z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie objęte żądaniem pozwu wygasło wskutek potrącenia.
Oświadczenie o potrąceniu stanowi wiec materialnoprawną podstawę zarzutu potrącenie.
Wyrok SR w Lidzbarku Warmińskim z dnia 26 kwietnia 2017 r., I C 2/15
Standard: 9258 (pełna treść orzeczenia)
Oświadczenie o potrąceniu może być składane poza postępowaniem toczącym się z powództwa wierzyciela wzajemnego i podlega ogólnym przepisom co do sposobu i chwili złożenia (art. 60 i 61 k.c.). Jeżeli zostanie złożone skutecznie, ze względu na skutek umarzający, tworzy nową treść stosunku prawnego między stronami. W razie dojścia do procesu o roszczenie wierzyciela wzajemnego, obrona pozwanego nie może polegać na podniesieniu zarzutu potrącenia, lecz zarzutu nieistnienia roszczenia powoda ze względu na umorzenie wierzytelności przed wszczęciem procesu.
W trakcie postępowania sądowego uprawniony może połączyć w jednym oświadczeniu obie czynności: złożenie oświadczenia woli o potrąceniu i zgłoszenie zarzutu potrącenia. Konieczne jest przy tym odróżnienie zarzutu potrącenia jako czynności materialnoprawnej, której celem jest lub było doprowadzenie do wygaśnięcia zobowiązania od procesowego zarzutu potrącenia mającego na celu oddalenie powództwa w całości lub w części.
W trakcie postępowania sądowego uprawniony może połączyć w jednym oświadczeniu obie czynności: złożenie oświadczenia o potrąceniu i zgłoszenie zarzutu potrącenia (por. uz. uchwał SN z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07 i z dnia 13 października 2005 r., III CZP 56/05; wyrok SN z 10 sierpnia 2010 r., I PK 56/10).
Oświadczenie o potrąceniu dla swojej ważności nie wymaga określonej formy, może być złożone w postaci pisma procesowego, z tym, że pismo to musi pochodzić od uprawnionej strony i wyrażać wolę ukształtowania stosunków prawnych w sposób przewidziany w art. 498 § 2 k.c.
Wyrok SN z dnia 7 marca 2013 r., II CSK 476/12
Standard: 66752 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 3574