Klauzula bezkraności w przestępstwie prania brudnych pieniędzy (art. 299 § 8 k.k. i art. 307 k.k.)

Przesłanka dobrowolności jest spełniona wówczas, gdy sprawca decyduje się na ujawnienie wymaganych w art. 299 § 8 informacji w wyniku swobodnej decyzji, wolnej od wpływu toczącego się przeciwko niemu postępowania (zob. dotyczące art. 243 k.k. z 1969 r.: wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1971 r., II KR 213/70; wyrok SN z dnia 8. listopada 1974 r., Rw 522/74).

Dobrowolność zostaje wyłączona, gdy sprawca działa na skutek groźby (choćby to była groźba pociągnięcia do odpowiedzialności karnej).( W. Wróbel, S. Tarapata [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. A. Zoll, Warszawa 2022, art. 299,  teza 138).

Zwrot „ujawnienie tych informacji i okoliczności” odnosi się tylko do takich informacji, dotyczących osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia, które mogą mieć znaczenie dla zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa. ( W. Wróbel, S. Tarapata [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. A. Zoll, Warszawa 2022, art. 299 – podkreślenie SA).

 Czynić starania, starać się to dążyć do otrzymania lub do załatwienia czegoś, usiłować zrobić coś jak najlepiej ( Słownik Języka Polskiego, Tom Trzeci R–Ż, pod redakcją prof. dr Mieczysława Szymczaka, PWN, Warszawa 1981, s.319). Jeśli zaś oskarżona przed organami ścigania dawkowała swą wiedzę o okolicznościach przestępczego działania, wskazywała na początku postępowania, że nie miała świadomości o nielegalnym, przestępczym pochodzeniu pieniędzy, aby następnie uzupełnić szczegóły swego postępowania, trudno mówić o tym, że usiłowała jak najlepiej przekazać informacje i okoliczności przestępczego procederu. Przy czym co znamienne ewoluowanie jej wyjaśnień następowało z uwagi na pojawiające się w toku śledztwa nowe dowody wskazujące na jej rolę i znaczenie w procederze, trudno zatem mówić o dobrowolności starań ujawnienia informacji i okoliczności przestępstwa. 

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 1 lutego 2023 r., II AKa 294/21

Standard: 78771 (pełna treść orzeczenia)

Art. 307 § 1 k.k. ustawodawca przewidział możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary lub nawet odstąpienia od jej wymierzenia w wypadku, gdy sprawca wymienionych w tym przepisie przestępstw, w tym przestępstwa prania brudnych pieniędzy dobrowolnie naprawi szkodę w całości. Doktryna prawa zwraca uwagę na trudności, jakie pojawiają się przy ustaleniu, co właściwie jest szkodą w przypadku tego przestępstwa i jak tę szkodę obliczyć, w sytuacji, gdy art. 299 k.k. nie upoważnia do odwołania się do wysokości szkody spowodowanej przestępstwem bazowym. W wypadku większości przestępstw szkoda oznacza konkretny uszczerbek majątkowy, ale np. w przypadku lokowania na koncie bankowym korzyści pochodzących z przestępstwa, trudno wskazać, na czym szkoda polega.

Wszelkie nielegalne środki wprowadzane do legalnego obrotu wyrządzają szkodę w tym obrocie przez destabilizowanie jego normalnego funkcjonowania.

Szkoda jest więc równa wartości „pranych” przez sprawcę środków (A. Michalska – Warias w: T. Bojarski (red.) Kodeks karny. Komentarz, wyd. VII LEX nr 10269, E. Pływaczewski (red.): Proceder prania pieniędzy i jego implikacje LEX nr 170295).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie ma zatem żadnych podstaw, aby kwestionować, że czyn popełniony przez oskarżonego spowodował szkodę o wartości odpowiadającej kwotom środków płatniczych nielegalnie przelanych z rachunku prowadzonego przez pokrzywdzony bank. W pełni uzasadnione jest zatem orzeczenie wobec oskarżonego środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody z art. 46 § 1 k.k.,

Wyrok SA w Białymstoku z dnia 29 listopada 2017 r., II AKa 181/17

Standard: 78945 (pełna treść orzeczenia)