Spowodowanie zdarzenie będącego podstawą do wypłaty świadczenia z ubezpieczenia osobowego

W wypadku tzw. oszustwa ubezpieczeniowego istota strony przedmiotowej tego przestępstwa sprowadza się do spowodowania zdarzenia dającego podstawę do wypłaty odszkodowania określonego w umowie ubezpieczeniowej (upozorowanie wypadku ubezpieczeniowego). Jak się przyjmuje w literaturze przedmiotu, poza zakresem tego przepisu pozostają świadczenia z ubezpieczeń osobowych, ponieważ umową ubezpieczenia, uprawniającą do wypłaty odszkodowania, jest tylko umowa, której przedmiotem jest ubezpieczenie majątkowe (J. Bojarski T Oczkowski (w:) System Prawa Karnego pod red. R. Zawłockiego, Tom 9, Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, Warszawa 2015, str. 558).

Zgodnie z art. 805 § 2 k.c., określającym, na czym polega świadczenie ubezpieczyciela wynikające z zawartej umowy ubezpieczenia, tylko przy ubezpieczeniu majątkowym ma ono charakter odszkodowawczy. W wypadku ubezpieczeń osobowych w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku ubezpieczyciel zobowiązany jest do zapłaty umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia, które nie ma jednak przymiotu odszkodowania (zob. H. Ciepła (w:) Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom I-II pod red. G. Bieńka, wyd. X. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2011).W przepisie art. 298 § 1 k.k. mowa jest natomiast wyraźnie wyłącznie o wypłacie odszkodowania, nie zaś innych świadczeń. Pozwala to przyjąć, że co do zasady ubezpieczenia osobowe znajdują się poza kręgiem karnoprawnej ochrony przepisu art. 298 k.k. (tak P. Kardas (w:) Kodeks Karny, Komentarz, Część szczególna, Tom III pod red. A. Zolla, wyd. IV, Wolters Kluwer 2016).

W tej zaś sprawie zawarte zostały umowy ubezpieczeń osobowych obejmujące następstwa nieszczęśliwych wypadków.O odpowiedzialności oskarżonych na gruncie art. 298 k.k. nie może być mowy także z tego powodu, że istotą omawianego przestępstwa jest kreacja przesłanki aktualizującej uprawnienie do otrzymania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia. W ustalonych przez Sąd Okręgowy okolicznościach o takiej kreacji nie może być mowy. Zawarte polisy obejmowały ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków, a zakres ubezpieczenia obejmował między innymi wypłatę świadczeń z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu oraz zasiłek dzienny z tytułu niezdolności do pracy. W wyniku upozorowanej przez oskarżonych kolizji drogowej uszkodzeniu - niewielkiemu i powierzchownemu - uległy dwa pojazdy, ale jej następstwem nie były żadne szkody na osobie. Oskarżeni, będący jednocześnie ubezpieczonymi przebywali na zewnątrz samochodu i żadnych obrażeń ciała w związku z tym w efekcie nie odnieśli.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 września 2016 r., II AKa 226/16

Standard: 78713 (pełna treść orzeczenia)