Członek rady nadzorczej jako podmiot przestępstwa z art. 296 k.k.

Członek rady nadzorczej spółki kapitałowej (w tym także przewodniczący rady nadzorczej) co do zasady nie jest podmiotem zobowiązanym na podstawie przepisów ustawy do zajmowania się sprawami majątkowymi osoby prawnej w rozumieniu art. 296 § 1 kk, a w konsekwencji nie może być sprawcą przestępstwa stypizowanego w tym artykule.

W doktrynie znaleźć można szereg wypowiedzi co do statusu członka rady nadzorczej z perspektywy zdatności do bycia podmiotem przestępstwa z art. 296 § 1 kk, m.in. takie stanowisko zajmuje J. Giezek w komentarzu do Kodeksu Karnego- cześć szczególna (str. 1160, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2014 r. (który odwołuje się do stanowisk zajętych przez innych komentatorów - O. Górniok, Z problematyki odpowiedzialności karnej członków rady nadzorczej spółki akcyjnej, PUG 2001, nr 6, s. 2 i n.; taż, Z problematyki przestępstw..., s. 9 i n.; R.W. Kaszubski, A. Kawulski, Nadzór bankowy w perspektywie integracji europejskiej, cz. 2, Prz. Pod. 1998, nr 11, s. 35; P. Kardas (w:) Kodeks karny..., red. A. Zoll, t. 3, s. 497), przy czym syntetyczność tej konstatacji wymaga wskazania kontekstu normatywnego przy którym pogląd ten może się aktualizować.

Sąd meriti , odwołując się do regulacji Kodeksu Spółek Handlowych (m.in. art. 219 § 2 ksh) , zapisów umowy sp. z o.o. (...) , trafnie wskazał na to że rada nadzorcza spółki kapitałowej jest z zasady organem nadzoru i kontroli a nie organem prowadzącym sprawy spółki , którym jest z zasady zarząd. Pamiętać przy tym należy że, na mocy umowy spółki kompetencje zarządcze mogą zyskać członkowie rady nadzorczej ( art. 220 KSH). Jeżeli umowa spółki nie zawiera odpowiednich postanowień w tym przedmiocie, rada nadzorcza (a więc jej członkowie) ma jedynie kompetencje wynikające z przepisów prawa, do których można zaliczyć tylko kompetencje do kontrolowania i nadzorowania (por. m.in. art. 219 § 1, 3–4, art. 15 § 2 zd. 1 KSH). Wówczas członkowie rady nadzorczej nie będą podmiotami przestępstwa z art. 296 KK. (por. „Przestępstwo niegospodarności” z art. 296 KK dr Iwona Sepioło, 2013).

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 23 października 2006 r., II AKa 224/06 "Członek rady nadzorczej spółki może być zaliczony do kręgu osób zajmujących się sprawami majątkowymi owej spółki przede wszystkim wówczas, gdy wynika to jednoznacznie z jej statutu. Ewentualny brak odpowiednich unormowań statutowych (stwierdzony po uzyskaniu i analizie statutu) dających podstawę do zaliczenia oskarżonych do osób zajmujących się sprawami majątkowymi …, nie oznacza jednakże, iż z tego tylko powodu mogliby oni uniknąć odpowiedzialności karnej z art. 296 KK (w przypadku ustalenia związku przyczynowego pomiędzy prowadzonymi przez nich działaniami a zaistnieniem znacznej lub w wielkich rozmiarach szkody majątkowej po stronie spółki, o czym była uprzednio mowa). W grę wchodzi tu bowiem przepis art. 21 § 2 KK".

Potencjalnie w grę wchodzić mogą wszystkie formy przestępczego współdziałania, o którym mowa w art. 18 kk, a więc zarówno sprawcze (współsprawstwo, sprawstwo polecające, sprawstwo kierownicze), jak też nie sprawcze (podżeganie, pomocnictwo). Ewentualne zastosowanie art. 21 § 2 kk , przy założeniu że spełnione są pozostałe znamiona podmiotowe i przedmiotowe przestępstwa stypizowanego w art. 296 § 2 i 3 kk (tj. kwalifikacji przyjętej przez oskarżyciela), przy założeniu że członek rady nadzorczej nie mający kompetencji zarządczych współdziała w znaczeniu wyżej wymienionym z osobą mającą takie kompetencje wymagałaby w istocie ustalenia w zakresie sprawstwa (odpowiedzialności karnej) osoby o kompetencjach zarządczych, 

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 23 marca 2016 r., II AKa 64/16

Standard: 78561 (pełna treść orzeczenia)