Zbieg nadużycia zaufania (art. 296 k.k.) i oszustwa (art. 286 § 1 k.k.)

Z uwagi na właściwości konstrukcyjne przestępstw – nadużycia zaufania (art. 296 § 1 k.k.) oraz oszustwa (art. 286 § 1 k.k.) – zasadniczo nie jest możliwe jednoczynowe dopuszczenie się przez intraneusa zamachu na mienie innego podmiotu od zewnątrz, objawiającego się wprowadzeniem w błąd oraz stanowiącym konsekwencję tego błędu niekorzystnym rozporządzeniem mieniem dokonywanym przez osobę wprowadzoną w błąd i rozporządzającą własnym lub cudzym mieniem na podstawie posiadanego upoważnienia oraz zamachu od wewnątrz, objawiającego się sprzeniewierzeniem szczególnego stosunku zaufania i wykorzystaniem posiadanych, charakteryzujących się odpowiednią dozą „samodzielności decyzyjnej” kompetencji do wyrządzenia mocodawcy szkody majątkowej.

Przewidziane w art. 286 i 296 konstrukcje karnistyczne nie stwarzają bowiem podstawy do przyjęcia, że możliwe jest wprowadzenie w błąd intraneusa przez samego intraneusa co do okoliczności istotnych z punktu widzenia decyzji majątkowych objawiających się rozporządzeniem mieniem mocodawcy, z którym łączy intraneusa szczególny stosunek zaufania. Zachowanie podejmowane przez osobę posiadającą charakteryzujące się odpowiednią dozą samodzielności decyzyjnej uprawnienia i obowiązki w zakresie zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą mocodawcy polegające na nadużyciu tychże uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków, jeśli skutkuje wyrządzeniem szkody majątkowej, jest realizacją znamion przestępstwa nadużycia zaufania oraz nigdy nie stanowi realizacji znamion przestępstwa oszustwa. Nie można bowiem tym samym czynem siebie samego wprowadzić w błąd co do okoliczności istotnych z punktu widzenia rozporządzenia cudzym mieniem i jednocześnie mając świadomość, że z uwagi na okoliczności rozporządzenie mieniem będzie mieć charakter niekorzystny, wyrządzić w ten sposób szkodę majątkową mocodawcy (tak: Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, opublikowano: WKP 2022; fragment: LEX – Komentarz do art. 296, teza 115; podkreślenie SA).

Wyrok SA w Poznaniu z dnia 17 maja 2023 r., II AKa 273/22

Standard: 78450 (pełna treść orzeczenia)