Doradca jako podmiot przestępstwa z art. 296 k.k.

Warunkiem uznania danej osoby za „zajmującą się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą” w rozumieniu art. 296 § 1 k.k. z uwagi na jej działalność doradczą, jest obdarzenie jej – w tym zakresie – znaczną dozą zaufania, sprawiającą że jej rady przybierają w istocie znaczenie rozstrzygające. W rezultacie, jej status w tej kwestii nie różni się od pozycji podmiotu, który decyzje podejmuje samodzielnie.

Dla uznania osoby zajmującej się doradztwem za podmiot zdolny do ponoszenia odpowiedzialności z art. 296 § 1 k.k. konieczne jest, by jej prawa i obowiązki w tym zakresie stanowiły przedmiot przyznanych kompetencji, co zazwyczaj wyraża się w formalnym zajmowaniu adekwatnego stanowiska, np. „doradcy”. Określenie charakteru takiego podmiotu wymaga zaś ustalenia m.in. proporcji w jakich kompetencje w zakresie doradztwa pozostają w stosunku do pozostałych jego praw i obowiązków. Marginalny ich stopień z pewnością nie spełnia tych wymogów. Nie jest wystarczające również ustalenie wyłącznie faktycznego wpływu na decyzję, o ile nie miało ono podstawy w przyznanych uprawnieniach i nałożonych obowiązkach.

Prawa i obowiązki oskarżonego, jako kierownika Centrum Dystrybucji Mięsa i Wędlin Spółki Akcyjnej, należy kwalifikować jako wykonawcze. W rezultacie wyklucza to możliwość uznania, iż był on zobowiązany na pod stawie zawartej z tym podmiotem umowy o pracę do „zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą” w rozumieniu art. 296 § 1 k.k. Niewątpliwie miał on obowiązek dbałości o powierzone mienie Spółki oraz jego ochrony przed uszczerbkiem, utratą czy pogorszeniem. Jednak ustalenie wyłącznie „statycznych” kompetencji oskarżonego nie jest wystarczające do uznania, że „zajmował się sprawami majątkowymi”.

Oskarżony nie posiadał kompetencji stricte menadżerskich, tj. nie kreował gospodarki Spółki, jej polityki sprzedażowej, cenowej, jak również nie przyznawał limitów kupieckich. Nie posiadał również uprawnień do zawierania umów handlowych oraz rozporządzania tzw. środkami trwałymi hurtowni. Kompetencje w tym zakresie przysługiwały jego przełożonym. Podkreślenia wymaga, że samodzielność – bez której nie dochodzi do wypełnienia znamienia „zajmowania się sprawami majątkowymi” w rozumieniu art. 296 § 1 k.k. – to „samodzielność decyzyjna”. Nie chodzi zatem o samodzielność rozumianą w ten sposób, że określony podmiot wykonuje pewne czynności bez niczyjej pomocy ale o to, czy przyznane kompetencje zapewniają mu możliwość wyboru jednego spośród możliwych wariantów zachowania.

Wyrok SA Katowice z dnia 9 czerwca 2016 r., II AKa 142/16

Standard: 78431

Obowiązek podejmowania czynności polegającej formalnie na udzielaniu rady czy opinii albo sprowadzającej się do przygotowania projektu decyzji, może być uznany za spełniający cechę samodzielności decyzyjnej, jeżeli zachodzi bardzo wysokie prawdopodobieństwo, że w wyniku realizacji tych czynności zapadnie formalna decyzja o określonej, z góry możliwej do przewidzenia, treści. Tym samym osoba, która na podstawie stosunku prawnego zobowiązana jest do wykonywania tego typu czynności, w danych okolicznościach faktycznych może być uznana za osobę zajmującą się sprawami majątkowymi innego podmiotu w rozumieniu art. 296 § 1 k.k.

Wyrok SA w Łodzi z dnia 31 lipca 2014 r., II AKa 123/14

Standard: 78566 (pełna treść orzeczenia)