Umowa w rozumieniu art. 296 § 1 k.k.

W art. 296 § 1 k.k. mamy do czynienia szeroką interpretacją pojęcia umowy. Za umowę w jego rozumieniu należy uznawać nie tylko czynność prawną, polegającą na zgodnym oświadczeniu woli co najmniej dwóch osób, zmierzających do nawiązania stosunku prawnego, którego treścią jest obowiązek, o którym mowa w art. 296 § 1 k.k., ale również jednostronną czynność określonego podmiotu, którego skutkiem jest powstanie takiego obowiązku po stronie innej osoby. Do takich czynności należy udzielenie pełnomocnictwa lub prokury. Choć są one jednostronne, a zatem do ich skuteczności nie jest wymagane wykonanie czynności prawnej przez umocowanego, trudno sobie wyobrazić realizację obowiązku zajmowania się sprawami majątkowymi czy też działalnością gospodarczą innego podmiotu bez jego akceptacji.

Pojęcie „umowa”, należy do terminów języka prawniczego, a nie prawnego, a więc nie musi być utożsamiane wyłącznie z takim rozumieniem, jakie byłoby właściwe wyłącznie na gruncie jednej gałęzi prawa, gdzie zostało ukształtowane, zwłaszcza gdy w ramach innej gałęzi nie jest wykluczone szersze jego rozumienie. Na gruncie art. 296 § 1 k.k. uzasadnione jest bowiem takie ukształtowania rozważanego źródła obowiązku, które uwzględnia specyfikę zajmowania się sprawami majątkowymi i działalnością gospodarczą, podstawy faktyczne i prawne tych czynności najczęściej występujące w obrocie gospodarczym oraz cel przepisu, w którym rozważany termin się znajduje. 

Nie sposób eliminować z pojęcia umowy, którym posługuje się art. 296 § 1 k.k. takich zjawisk, które tak jak umowy w rozumieniu cywilistycznym kreują obowiązki po stronie innych osób, o doniosłym charakterze z punktu widzenia przedmiotu ochrony wymienionego przepisu, co do objęcia których to obowiązków musiała istnieć przynajmniej dorozumiana zgoda umocowanego.

Postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2022 r., II KK 22/22

Standard: 78366 (pełna treść orzeczenia)