Zbieg przestępstw z art. 191 § 2 k.k. i art. 280 i 282 k.k.

Dostrzeżona przez ustawę potrzeba penalizacji działań wypełniających znamiona określone w art. 191 § 2 kk, niezależnie od zasad dotyczących przestępstw rozboju przewidzianych w art. 280 § 1 i 2 kk, sprawia, że nieuprawnione pozostają zabiegi zmierzające do nadmiernego doszukiwania się tożsamości w obu zachowaniach sprawczych. Z pewnością wyróżnikiem pozwalającym na dokonanie prawidłowej w tym zakresie oceny będzie subiektywne przekonanie sprawcy. Jeśli zatem towarzyszy mu przekonanie, że wierzytelność jest istniejąca, a osoba, wobec której stosuje przemoc bądź groźby bezprawne, ma obowiązek spełnienia świadczenia, to taki sprawca wypełnia znamiona przestępstwa z art. 191 § 2 kk, a nie rozboju z art. 280 k.k.

Sąd Okręgowy popadł w sprzeczność twierdząc, że „narkotykowa działalność pokrzywdzonego”, nie korzystała z ochrony prawa, a taką ochronę przyznaje na płaszczyźnie art. 280 § 2 k.k., na znacznie wyższym poziomie. Dodać należy, iż głównym i rodzajowym przedmiotem ochrony przestępstwa z art. 280 § 2 k.k. jest mienie, a więc prawo majątkowe. Tymczasem pokrzywdzony prawa do zapłaty za narkotyk nie uzyskał, nie mógł się w istocie domagać na gruncie prawa zapłaty za przekazany mu narkotyk, a gdyby ten narkotyk u niego zatrzymano podlegałby przepadkowi, tak jak i przepadkowi podlegałaby korzyść osiągnięta ze sprzedaży narkotyku, równa cenie „sprzedaży”. Z uwagi zatem na uwarunkowania przedmiotowe, jak i jasno wyartykułowany zamiar oskarżonego odzyskania pieniędzy i zwrotu narkotyków, nie można traktować zachowania oskarżonego jako rozbój, ale wyłącznie jako stosowanie przemocy celem wymuszenia zwrotu wierzytelności.

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 25 lipca 2023 r., II AKa 105/23

Standard: 77904 (pełna treść orzeczenia)

Oskarżony nie dokonał kradzieży mienia należącego do pokrzywdzonego (pieniędzy), lecz zamierzał wymusić na nim – stosując groźby i przemoc fizyczną – zwrot wierzytelności swojej konkubiny M. G.. Przemoc polegała w tym przypadku na szarpaniu pokrzywdzonego W. P. i uderzeniu go nożem, zaś groźby wynikały z całokształtu agresywnego zachowania oskarżonego, który w obecności ofiary wyjął nóż i intencjonalnie machał nim w bezpośredniej bliskości pokrzywdzonego, sugerując zamiar uszkodzenia jego ciała, co w konsekwencji i tak nastąpiło. Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 191 § 2 kk, jeżeli sprawca stosuje wobec innej osoby przemoc lub groźbę bezprawną w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze od 3 miesięcy do lat 5. Tym samym należało przyjąć, że oskarżony – używający noża – nie wyczerpał znamion rozboju kwalifikowanego z art. 280 § 2 kk, lecz znamiona występku opisanego w art. 191 § 2 kk.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 12 kwietnia 2022 r., II AKa 45/22

Standard: 77919 (pełna treść orzeczenia)